Blauwe golf of rode muur?
Amerikaanse middentermijnverkiezingen zijn referendum voor of tegen Trump
WASHINGTON - Vandaag gaan de Amerikanen naar de stembus in de spannendste tussentijdse verkiezingen sinds lange tijd. De Democraten lijken op weg om de controle over het Huis van Afgevaardigden te winnen. De kans dat ze dat ook in de Senaat doen, is volgens peilingen veel kleiner. Daarnaast staan er duizenden zetels in lokale raden en parlementen op het spel, én 36 gouverneurschappen. Maar meer dan wat ook zijn deze middentermijnverkiezingen toch vooral een referendum voor of tegen Trump.
Wordt het rood of blauw?
Wordt het een blue wave of een red wall? Een Democratische golf of een Republikeinse muur? Met andere woorden: slagen de Democraten erin de meerderheid te heroveren die ze in 2011 in het Huis van Afgevaardigden en in 2015 in de Senaat verloren? Of weten de Republikeinen de blauwe golf tegen te houden?
Volgens de opiniepeilingen is de kans groot dat het van de twee kanten een beetje wordt. Het moet al bitter tegenvallen voor de Democraten als ze er in het Huis niet in slagen de 24 zetels binnen te halen om de controlerende meerderheid van 218 op de 435 zetels te veroveren.
In de Senaat is de kans op een Democratische golf kleiner. Van de 35 zetels die ter beschikking staan zijn er 26 van Democraten en maar negen van Republikeinen. En dus kunnen de Democraten in het allerbeste scenario slechts negen zetels heroveren.
Waarom zijn deze midterms zoveel intenser dan andere?
Daar is maar één antwoord op: Trump. De president zelf en zijn tegenstanders hebben dan toch iets gemeen: ze hebben van de verkiezingen een referendum gemaakt over Trumps beleid, stijl en eigenlijk zijn hele persoon. Het is een bittere en verbeten stemming geworden: voor of tegen Trump. Het past bij de diepe verdeeldheid die zich na twee jaar The Donald in de Verenigde Staten heeft meester gemaakt.
De president zelf benadrukt in zijn campagnemeetings dat de verkiezingen gaan over zijn Make America Great Again-agenda. Dat maga-beleid behelst een openlijk en agressief nationalisme op alle mogelijke vlakken, van economie over internationale relaties tot migratie.
Wat zijn de gevolgen voor Trump als de Democraten winnen?
Bij een blauwe golf – ook als die de Democraten alleen in het Huis de controlerende meerderheid geeft – wordt het voor Trump de komende jaren veel moeilijker om zijn maga-revolutie door te drijven. Er dreigt zelfs een complete blokkering. De motor van de wetgevende machine kan door de Democraten tot stilstand gebracht worden, zoals de Republikeinen dat onder Obama deden. Sommige van zijn hevigste critici kunnen commissies gaan leiden, met de macht om hoorzittingen te houden en getuigen te dagvaarden om zo Trump het leven zuur te maken.
Een Democratische meerderheid in het Huis kan ook een procedure tot afzetting inzetten. Die impeachment-rechtsgang leidt dan tot een proces in de Senaat, die met twee derde van de stemmen de president kan afzetten.
Dat laatste blijft uiteraard zeer onwaarschijnlijk. Maar bovenop het lopende Mueller-onderzoek naar onwettige samenwerking tussen Trumps verkiezingsteam en de Russen is het een extra kopzorg
voor de president.
Wat als de Republikeinen het toch goed doen?
Als de Republikeinen hun greep op beide huizen in het Congres kunnen behouden, dan triomfeert het Trumpisme. De president kan zijn maga-revolutie dan verderzetten: tax cuts voor de rijken, deregulering op alle niveaus, nog meer economisch nationalisme, nog minder milieureglementeringen en andere ‘hindernissen’ voor ondernemers. Wat bij deze verkiezingen wel in Trumps voordeel werkt, is de economische groei, onder meer opgepord door de belastingverlagingen. De red wall zou ook een sterke startpositie creëren voor Trumps herverkiezingscampagne in 2020.
Waar moeten we naar uitkijken bij de gouverneursverkiezingen?
De Amerikanen trekken vandaag trouwens ook voor gouverneursverkiezingen naar de stembus. Bij de 36 verkiesbare gouverneurs zitten ook die in swing states Ohio, Michigan, Pennsylvania en Florida, die in 2016 voor Trump stemden. Gouverneurs spelen een belangrijke rol in de presidentiële campagne, als lokale gangmakers en fondsenwervers. Van de 36 verkiesbare gouverneurszetels worden er nu 26 ingenomen door Republikeinen. De strijd wordt volgens de polls erg open. Spannend is het bijvoorbeeld voor de Democraten Stacey Abrams in Georgia, de eerste zwarte vrouw die gouverneur kan worden, en Deb Halland in New Mexico, de eerste native American die goede kansen heeft.
Dat vrouwen dit keer kunnen scoren, heeft te maken met een pink wave. Nooit eerder waren er zo veel vrouwen kandidaat voor een Congreszetel of gouverneurschap, en driekwart van hen zijn Democraten. Nooit eerder waren er ook zo veel zwarte of Latino kandidaten, of kandidaten met een holebi-achtergrond.
Met name de stemmen van vrouwen worden vandaag mogelijk doorslaggevend in het grote referendum voor of tegen Donald Trump.