“Oegandezen zijn de Limburgers van Afrika”
HASSELT/KAMPALA - Omdat hij niet snel genoeg kon doordringen in de hoofden van de beleidsmakers besliste de uit Runkst afkomstige Jonathan Lambregs (30) het over een andere boeg te gooien. Een jaar geleden trok hij naar Oeganda om stroomgeneratoren op zonneenergie te verkopen. Zon is er in Oeganda genoeg, maar handel drijven is in het Oost-Afrikaanse land “een uitdaging”.“Je moet mensen aan hun afspraken herinneren en nalopen”, vertelt hij. “De deadlines zijn hier ook wat relaxter. Dat maakt het in het dagelijks leven wel simpeler. In België hollen we achter deadlines aan en maken we ons voortdurend zorgen over de toekomst. In Oeganda leven ze vandaag. De problemen van morgen lossen ze morgen wel op.”
“Vorig jaar kreeg ik een sponsorschap van het Prins Albert Fonds”, legt Jonathan uit. “Dat wordt beheerd door de Belgische overheid en de koninklijke familie. Ze betalen een beurs voor jonge, ambitieuze starters die voor een Belgisch bedrijf werken buiten Europa en nieuwe markten willen verkennen.” Jonathan ging aan de slag in de Oegandese hoofdstad Kampala voor het Gentse bedrijf Tiger Power. Dat maakt stroomgeneratoren die op zonne-energie werken. “Aan zon is er natuurlijk geen gebrek in Oeganda en bedrijfjes in zonne-energie zijn er heel hip op dit moment. Onze generatoren worden in Gent zo in elkaar gezet dat ze plug and play zijn. Ze zitten in een gemakkelijk te transporteren container. Je moet alleen nog maar de stroomkabel afrollen en inpluggen.”
Regenseizoen
“Het mooie aan die generatoren is dat ze een batterij én een waterstofcel bevatten. Als er een overschot aan elektriciteit is, wordt dat opgeslagen in de waterstofcel. Zo’n cel kan energie heel lang bijhouden. Wanneer de zon niet schijnt, schakelt de generator over op de batterij. Op die manier werken ze bijna dag en nacht. En dat is ook nodig, want in het regenseizoen kan het al eens een dagje bewolkt zijn. Dinsdag tekenen we officieel een contract voor een nieuw groot project met de overheid. We gaan drie dorpen van elektriciteit voorzien. Dat wordt een plechtigheid met een hele ceremonie.” Jonathan studeerde in 2012 af. “Ik heb een tijdje gewerkt voor Bond Beter Leefmilieu, maar ik vond dat je te veel geduld moest hebben om het beleid te veranderen. De ideeën in de hoofden van politici veranderen is een traag en frustrerend proces. Ik wilde dingen gaan doen die meteen resultaat opleveren.”
En dus trok hij naar Kampala. “Ik ben geboren in Runkst en groeide op in Bilzen en Lanaken. Mijn ouders wonen nu in Runkst. Mijn broer en zussen wonen in de regio Leuven. Ik ben nogal avontuurlijk aangelegd. Mijn ouders vonden het allemaal prima. Zelf reizen ze nooit ver, maar ik ontdek liever de wereld. De kans bestaat dat, als mijn werk er hier op zit, ik elders in Afrika aan de slag ga voor mijn werkgever.” “Zaken doen in Oeganda is best een uitdaging”, vindt Jonathan. “Ze beloven je hier vaak dingen, maar heel dikwijls komen ze die belofte niet na. Je moet dus geregeld achter de mensen aanlopen en ze aan afspraken herinneren. De Belgische verwachtingen waren zeer hoog, dus ik heb hier al zeer hard mogen werken. Ze gebruiken hier al jaren dieselgeneratoren. Dan is het niet gemakkelijk om uit te leggen waarom ze nu plots met generatoren op zonneenergie moeten werken.”
Mango
“Maar het voordeel is dan weer dat de deadlines hier wat soepeler zijn en de mensen relaxter. Belgen leven om te sparen. We denken voortdurend aan de dag van morgen. In Oeganda is er meer een hand to mouth-economie. Als ze honger hebben, plukken ze bij wijze van spreken een mango van de boom en daags erop groeit er wel een nieuwe mango. Ze zijn vooral bezig met geld verdienen voor de dag die nog bezig is. Oeganda is een zeer vruchtbaar land met veel landbouw. Wij zijn het dorre Afrika gewoon uit de zielige filmpjes, maar het is hier onvoorstelbaar groen dankzij de twee regenseizoenen. Ik ben eens op bezoek geweest bij een landbouwer en die vertelde heel trots dat hij sinds kort meststoffen gebruikte voor zijn bananenbomen. Dit land is zo vruchtbaar dat ze eigenlijk geen mest nodig hebben.” “In Oeganda is er een spreekwoord dat zegt dat je vandaag de problemen van vandaag moet oplossen en pas morgen die van morgen. Die levenshouding zorgt er-
De problemen van morgen lossen Oegandezen morgen wel op. Die levenshouding zorgt ervoor dat de mensen hier fantastisch zijn
Jonathan LAMBREGS
voor dat de mensen fantastisch zijn: ontzettend vriendelijk en bijna niemand heeft slechte bedoelingen. Eigenlijk zijn de Oegandezen de Limburgers van Afrika.”
(lacht)
Witte man
“Je wordt hier natuurlijk wel bekeken als ‘witte man’. Als ze een blanke zien, dan zien ze een opportuniteit. Een tijdje geleden kwam ik een goedlachs vrouwtje tegen op straat dus ik lachte vriendelijk terug. Plots stak ze haar hand uit en zei ze ‘Gimme money’. Ze denken dat alle blanken geld hebben of een bedrijf willen starten. Ze willen meteen vriendjes worden. Blanken noemen ze mzugus. Dat betekent eigenlijk gewoon “mens niet van hier”. Racisme is dat niet. Daar merk ik hier helemaal niks van.” “Soms is er wel verwarring door onze verschillende culturen. Als je bijvoorbeeld aan iemand iets vraagt en die krijgt het niet meteen opgelost dan belt die naar een vriend. Als die het antwoord niet weet, belt die weer iemand anders. Binnen de kortste keren kan een op het eerste gezicht onschuldige vraag leiden tot een gigantische groepsdiscussie waar jij ongewild het middelpunt van bent. Best hilarisch voor een westerling.”
Gorilla’s
Jonathan kon ook al heel wat van het land zien. “Het land is prachtig. Je ziet hier wel vijftig tinten groen. Er zijn verschillende nationale parken met zebra’s, nijlpaarden en zelfs een grote groep zilverruggen, een gorillasoort die met uitsterven bedreigd is. Als je daar dichtbij staat, besef je dat je zelf ook maar gewoon een aap bent.” (lacht)
“De natuur in het land is heel divers. Richting Congo is er oerwoud. De Nijl ontspringt aan het Victoriameer. Er zijn ook prachtige hoge bergen met besneeuwde toppen. Het lijkt me wel een uit- daging om die te beklimmen. Ik heb toch nog geen vertrekdatum in mijn hoofd.”
Oeganda kent een uiterst bloederige politieke geschiedenis. Na de beruchte dictators Idi Amin Dada en Milton Obote kwam Yoweri Kaguta Museveni aan de macht in 1986. Hij zit er nog steeds. Sindsdien is er meer rust en economische voorspoed, maar naar westerse normen is Oeganda met zijn eenpartijstelsel geen democratie. “In 2017 wilde Bobi Wine, een populaire Oegandese rapper, zich mengen in de politiek, maar hij belandde in de gevangenis.” Het land wilde een paar jaar geleden ook de doodstraf invoeren voor homofilie, maar uiteindelijk hield het Oegandese gerecht die wet tegen. “Ze zijn hier streng katholiek. Voor buitenlanders is het geen probleem als ze homo zijn, maar de lokale bevolking kan er maar beter niet te koop mee lopen. Ze vinden dat hier een ziekte waarvan ze de verspreiding moeten stoppen.”
Gezondheidszorg
“Als buitenlander merk je helemaal niets van het politieke klimaat. Je wordt afgeschermd. Je hebt hier ook niet echt stuitende armoede. Tenminste niet volgens de lokale normen. Op het platteland heeft elke Oegandees een stukje land. Ze hebben misschien niet allemaal schoenen aan hun voeten, maar ze kunnen in hun voedselbehoefte voldoen. Het enige wat hier echt ontbreekt, is gezondheidszorg. Dat is voor de gemiddelde Oegandees onbetaalbaar.”