RUSSEN KAPEN OEKRAÏENSE SCHEPEN
Spanning tussen buurlanden laait weer op
KIEV - Westerse landen hebben gisteren de Russische aanval op drie Oekraïense schepen veroordeeld. De Russische kustwacht beschoot en enterde de schepen toen ze door de Straat van Kertsj nabij de in 2014 door Moskou geannexeerde Krim wilden varen. De Russen blokkeerden de engte tussen de Zwarte Zee en de Zee van Azov met een tanker.
KIEV - Een maritiem incident waarbij de Russische kustwacht zondagavond in de buurt van de Krim drie Oekraïense schepen met hun opvarenden beschoot en enterde, doet de spanning tussen de twee buurlanden weer hoog oplaaien. De Oekraïense president Porosjenko kondigde de krijgswet af die morgen ingaat.
De twee partijen gaven elkaar de schuld voor de escalatie. In Kiev tekende president Petro Porosjenko het decreet dat de krijgswet doet ingaan. “Ik heb mijn grondwettelijke plicht vervuld en de staat van beleg in heel Oekraïne opgelegd vanaf 28 november”, verklaarde hij in een tv-toespraak. De krijgswet zou dertig dagen gelden. Voor de burgers moeten de gevolgen beperkt blijven, aldus Porosjenko. De presidentsverkiezingen over vier maanden zouden evenmin uitgesteld worden. Russische commentatoren suggereerden gisteren dat Porosjenko het incident op het getouw had gezet omdat hij in de peilingen op verlies staat. Moskou sprak van een “zeer gevaarlijke provocatie”. “De Russische zijde heeft zich strikt gehouden aan zowel het binnenlandse als het internationale recht,” zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov.
De leiders van de Europese Unie en de NAVO spraken hun steun aan Oekraïne uit. Kanselier Merkel riep op tot de-escalatie. Frankrijk en Duitsland boden bemiddeling aan.
Wat is er gebeurd?
Zondag verlieten drie Oekraïense vaartuigen – een sleepboot en twee kleine oorlogsbodems – de Zwarte-Zeehaven Odessa op weg naar Marioepol aan de Zee van Azov (zie rode route op de kaart). Met behulp van een enorme tanker blokkeerden de Russen ‘tijdelijk’ een deel van de Straat van Kertsj, de enige verbinding tussen de twee zeeën. Volgens de kustwacht van de Russische geheime dienst FSB schonden de Oekraiense schepen ’s middags de Russische grenzen door zonder toestemming de territoriale wateren binnen te varen. Russische patrouilleboten openden het vuur op de Oekraïense schepen, “na herhaalde waarschuwingen”, aldus Moskou. FSB-commando’s enterden daarop de Oekraïense schepen, die afgevoerd en aan de ketting gelegd werden nabij Kertsj – ‘gekaapt’ aldus Kiev. Volgens Oekraïne werden 27 opvarenden gevangen genomen, van wie zes gewond. Volgens Moskou waren er drie gewonden die ‘buiten levensgevaar’ verkeren. Moskou meldde “onweerlegbaar bewijs” te hebben dat Kiev het incident had opgezet als een provocatie – georkestreerd met Washington en Brussel om verdere economische sancties tegen Rusland te rechtvaardigen. Volgens Oekraïne bevonden de schepen zich in de Zwarte Zee die vrij is voor scheepsverkeer, en de Krim is nog altijd Oekraïne, aldus Kiev: de Russische annexatie is internationaal niet erkend. Kiev voerde ook een verdrag met Moskou uit 2003 aan (Poetin was toen al aan de macht) dat de vrije toegang tot de Straat van Kertsj garandeerde na een eerder grensconflict.
Hoe gevaarlijk is het incident?
De aanvaring van gisteren is lang niet de eerste confrontatie op zee tussen de twee landen (waarbij ook de Oekraïners zich niet onbetuigd laten: eerder dit jaar stopten ze nog een Russisch vrachtschip in de Zee van Azov). Vergeleken met het conflict in Oost-Oekraïne blijven het echter schermutselingen. Sinds 2014 vielen in de Donbass 10.000 doden. Daarmee geldt het als Europa’s vergeten oorlog. Het incident van zondag kan in het ergste geval tot gevolg hebben dat ook dat geweld weer opflakkert. Uiteindelijk draaide de confrontatie zondag echter om de Krim. De annexatie daarvan in 2014 is Poetins grote wapenfeit. De nieuwe krachtmeting is koren op de molen van de propagandamachine die zijn fors gedaalde populariteit op peil moet brengen. In mei opende de president met veel vlagvertoon de brug over de Straat van Kertsj, tussen moederland en schiereiland. De vaargeul is echter essentieel voor Oekraïne: van staal tot graan, het passeert allemaal hier. Moskou voerde de controles op Oekraïense schepen op, met zware impact op de toch al zwakke economie in het buurland. De agressieve manier waarop Russische commando’s de Oekraïense schepen aanpakten – inclusief rammen en schieten – geeft aan dat Moskou de confrontatie (weer) aanscherpt.