Chinese ‘Frankenstein’ mag geen baby’s meer maken
Overheid start onderzoek naar wetenschapper die embryo’s genetisch manipuleerde
SHENZHEN - Zelf verklaarde hij woensdag op een internationaal congres over genetica “trots” te zijn op zijn werk. Maar de creatie van twee ‘designerbaby’s’ van de Chinese wetenschapper He Jiankui stuit op heel wat verontwaardiging bij wetenschappers en nu ook bij de Chinese overheid. Die start een onderzoek naar de praktijken van de ‘dokter Frankenstein’ en eist dat hij stopt met zijn experiment.
Lulu en Nana, zo heten de tweelingmeisjes die enkele weken geleden geboren zijn in China. Niet zo bijzonder, ware het niet dat ze de eerste mensjes ter wereld zouden zijn die genetisch gemanipuleerd zijn. De Chinese wetenschapper He Jiankui van de Universiteit van Shenzhen voerde namelijk een omstreden experiment uit waarvan de Chinese overheid nu eist dat het stopgezet wordt. Het ministerie van Wetenschappen en Technologie stelt dat Jiankui de wet heeft overtreden en in strijd met de wetenschappelijke ethiek heeft gehandeld. Voorts riskeren andere betrokken wetenschappers ook een schorsing en komt er een onderzoek naar ‘dokter Frankenstein’, zoals hij ook genoemd wordt.
Via ivf heeft He Jiankui de eicel van de moeder bevrucht met het sperma van vader, die met hiv besmet is. Daarna heeft hij het gen weggehaald bij het embryo dat het hiv-virus binnenhaalt. Een van de meisjes is daardoor levenslang immuun voor aids. In totaal zouden zeven echtparen meedoen aan het experiment, en er zou nog een genetisch gemodificeerde baby op komst zijn. Wetenschappers over de hele wereld reageerden gechoqueerd en afwijzend. Enerzijds omdat Jiankui nog steeds geen officieel bewijs leverde of de baby’s effectief gene- tisch gemanipuleerd zijn, maar vooral omdat hij de techniek toepaste op mensen. Vlaamse genetici Gert Matthijs (UZ Leuven) en Jean-Jacques Cassiman (KU Leuven) treden daarin bij. “Het is veel te vroeg om dit op mensen toe te passen”, zegt Matthijs. “We weten nog niet wat er fout kan gaan in het traject en de technieken zijn nog niet accuraat genoeg om met zekerheid te zeggen dat enkel dat ene gen werd gecorrigeerd. Bovendien is er ook consensus onder wetenschappers dat sleutelen aan genetisch materiaal, dus zaadcellen en eicellen, geen optie is.”
Vreemd verhaal
Het is nog maar de vraag of Jiankui wel wist waar hij mee bezig was, zegt Cassiman. “Hij heeft een gen weggehaald dat een eiwit aanmaakt waarop het hiv-virus zich hecht en op die manier besmetting veroorzaakt. Maar tegelijk houdt dat gen ook andere ernstige virussen tégen. Waarom heeft hij in godsnaam dat gen gewijzigd?”
Matthijs sluit zich daarbij aan. “Het is een vreemde keuze. Als de evolutie ervoor gezorgd heeft dat het gen in ons lijf blijft, dan zal het ook wel een andere rol hebben dan alleen maar hiv binnenhalen. Bovendien had de vader hiv, dan loopt de baby bij bevruchting geen risico. Enkel wanneer de moeder besmet is en bij de geboorte haar bloed en dat van het kind met elkaar in aanraking komen, kan er een besmetting zijn. Daarom vind ik dit een heel vreemd verhaal.”