Havermout

Laat me alvast met een bekentenis beginnen, over havermout ga ik vandaag niet veel vertellen. Andere titels hadden misschien beter bij het onderwerp gepast, maar voor deze donkere dagen vond ik ‘Havermout’ gezelliger, lichter verteerbaar klinken. Een titel die lezers niet somber stemt is ook iets waard.

* * *

Al sinds enkele jaren maken everzwijnen het bos onveilig. Overdag krijg je ze nooit te zien, maar ’s nachts zijn ze er heer en meester.

Om voedsel te vinden wroeten ze de aarde los – soms lijkt het alsof iemand een ploeg door het landschap heeft getrokken. ‘Everzwijnenplaag’ is een woord dat tegenwoordig vaak valt.

Mijn oudste was onlangs nog laat gaan joggen. Hij kwam thuis, geschrokken omdat hij onderweg een jager had gezien op de loer voor everzwijnen. Geladen geweren en wilde zwijnen, het is een combinatie waar je als wandelaar na zonsondergang niet mee te maken wil krijgen.

Nu het vroeg donker wordt, zorg ik er daarom voor dat ik op tijd thuis ben.

* * *

In een tv-programma van de BBC werd een jonge vrouw gevolgd die op zoek was naar een spirituele traditie waarin ze zich beter thuis kon voelen. Ze kreeg de raad om een quakersamenkomst bij te wonen.

Bij het horen van het woord ‘quaker’ dacht ik dadelijk aan de doos havermout bij het ontbijt. De ‘quaker man’ in het logo is William Penn, een van de vroege quakers – naar hem werd de staat Pennsylvania genoemd.

* * *

Niet enkel in het bos beleven we duistere tijden, ook de wereld wordt door een gebrek aan licht gekenmerkt. Opvallend is het groot aantal landen waarvan we horen hoe hopeloos verdeeld de bevolking is, hoe onverzoenbaar de standpunten en hoe beperkt de bereidheid om nog naar een tegenstander te luisteren.

Wanneer we niets meer van onszelf in een ander willen herkennen, zal het nog lang donker blijven.

* * *

Ik vroeg geestgenoot Joerie wat hij over quakers wist. Hij antwoordde dat hij ze ook enkel van de havermout kent. In de tv-documentaire leerde ik dat gelovigen van alle godsdiensten quaker kunnen worden – er zijn christelijke, boeddhistische, moslim en zelfs atheïstische quakers. De ‘Gemeenschap der Vrienden’ werd in 1649 door George Fox in Engeland gesticht – het scheldwoord ‘quakers’ werd als geuzennaam overgenomen.

Iedereen mag een quakerbijeenkomst bijwonen. De aanwezigen zitten een uur in stilte samen – in een cirkel zodat ze elkaar ook kunnen zien. Wanneer iemand zich geroepen voelt om iets te zeggen, mag hij dat doen. Alles vindt plaats in een gewone ruimte, geen kerkgebouw. Er zijn geen religieuze plichten of geboden. Het belangrijkste geloofspunt is dat de aanwezigen tijdens zo’n ‘Stille Samenkomst’ een eenheid met elkaar ervaren die niet van deze wereld is.

Op haar vraag hoe iemand quaker wordt, kreeg de vrouw in de reportage als antwoord: “Zoek wat de liefde van jou verlangt, dat is alles.”

* * *

Jeff in Nevada, een andere geestverwant, schreef me dat hij niet veel over quakers kon vertellen, behalve dat hij ze ook van de havermout kent, en dat ze zichzelf ‘Friends’ noemen. In de afgelopen eeuwen werden quakers vervolgd, sommigen van hen eindigden op de brandstapel. Vandaag kunnen ze hun geloof vrij belijden, maar in België staan ze nog altijd op die niet-officiële lijst van gevaarlijke sektes… De stilte van een quakerbijeenkomst klinkt mensen die mediteren vertrouwd in de oren. Toch is er een opvallend verschil. Bij het mediteren vindt men de stilte in zichzelf. Maar quakers luisteren niet enkel naar hun eigen stilte, ook naar die van de ander – ‘luisteren naar het Licht’ heet dat in quakertaal.

* * *

Er zullen lichtgevende ruimtes zijn tussen alle dingen tot het einde der tijden.

Olav H. Hauge (1908-1994); ‘Selected Poems and Journals’ (2016), p.126; (vert. Olav Grinde)

* * *

Ik was met harde nieuwsbeelden gaan slapen – niet verstandig. In het midden van de nacht schoot ik wakker, kon geen oog meer dichtdoen.

Mijn vrouw merkte hoe angstig ik was. Ze legde haar arm rond me, en fluisterde dat ik naar de stilte in haar kon luisteren.

Ik volgde haar raad.

De nacht bracht daarna enkel rust en vrede. Voor havermout moest ik nog tot de ochtend wachten.

Good luck en tot ziens.

Uw trouwe dienaar, FB