Het einde van het kasticket
Digitaal ticket zorgt voor enorme papierbesparing
Zeb doet het al anderhalf jaar, het kasticket via mail aanbieden. Sindsdien heeft de kledingketen al een ton papier uitgespaard. En het initiatief krijgt massaal navolging in de retailsector. Zo krijgt elke klant van supermarktketen Albert Heijn sinds kort de vraag of hij of zij nog een kasticket wil. De papierberg is er de voorbije weken met een derde gedaald. Ook de klant kan dus een belangrijke rol spelen in het einde van het papieren kassaticket. ”Het zal niet lang meer duren voor we van die papieren rompslomp af zijn”, zegt retailexpert Jorg Snoeck. De horeca is een ander verhaal, daar zijn zaken met een witte kassa wettelijk verplicht om een kassaticket af te printen.
Wie bij Zeb een aankoop doet, hoort sinds anderhalf jaar niet langer “dat het kasticketje bij in de zak zit.” In plaats daarvan vertelt de verkoopster u dat het rekeningetje volgt via e-mail. “We vragen altijd eventjes of dat oké is, maar het is wel de manier die onze voorkeur wegdraagt”, zegt Zeb-woordvoerder Erika Mees. “De meeste klanten vinden het digitale kasticket ook het aangenaamste, omdat dat gemakkelijker is om te bewaren voor het geval ze de aankoop willen ruilen. En milieu-overwegingen spelen natuurlijk ook een rol. Sinds we het digitale kasticket aanbieden, hebben we al een ton papier uitgespaard.” Niet moeilijk dus dat het initiatief navolging krijgt. Ook kledingwinkel Jules, met vestigingen in Hasselt en Genk, heeft sinds drie maanden een systeem met een kasticket via e-mail. “Dat is er gekomen op vraag van onze klanten”, zegt country manager Hugo Claus. “Niet zozeer om ecologische redenen, wel omdat de papieren ticketjes vaak verloren geraken. Wie een klantenkaart heeft, ontvangt het betalingsbewijs nu vlak na de aankoop in zijn mailbox.” Klanten van A.S. Adventure en JBC krijgen (voorlopig nog) een digitaal én een papieren kasticket krijgen. “Sinds enkele weken experimenteren we met die digitale variant”, zegt Thomas Dujardin, digital marketeer bij JBC. “We polsen nu of de klanten dat nuttig vinden, en dan kunnen we op termijn de keuze laten of ooit zelfs volledig digitaal gaan.”
Een gelijkaardig proefproject loopt al in twee vestigingen van Decathlon. “Daar kan de klant sinds vorige week aangeven dat hij geen papieren ticket wil, en dan krijgt hij enkel de digitale variant via e-mail toegestuurd”, zegt Luk De Meester van Decathlon. “De bedoeling is dat dat systeem tegen de lente in al onze winkels operationeel is.”
Twee systemen naast elkaar
Het is dus duidelijk dat het kasticket in sport-, kleding- en vrijetijdswinkels ten dode opgeschreven is. Maar is dat ook een goede zaak? Retailexpert Jorg Snoeck ziet alvast geen enkel addertje onder het gras. “Waarom zouden we al dat papier nog printen, in deze tijd van klimaatmarsen? Momenteel houden we een offline en een online systeem naast elkaar in leven, en de tijd is er rijp voor om eens een keuze te maken. Als het wordt doorgemaild, kunnen klanten het nog altijd zelf thuis afprinten als ze dat om één of andere reden nog zouden willen. Maar geloof me, het zal niet lang meer duren voor we van die papieren rompslomp af zijn.”
Ook Test-Aankoop juicht toe dat het papieren kasticket bij de aankoop van periodieke goederen (kledij, huishoudelijke artikelen, juwelen, ...) definitief in de prullenmand geworpen wordt. “Dat is veel gemakkelijker om te bewaren, met het oog op de garantie of omruilen”, zegt woordvoerder Simon November. “De inkt op de kasticketjes vervaagt snel, waardoor er vaak niets meer leesbaar is tegen het einde van de garantieperiode. Dan is het veel beter om het ticketje in je mailbox te bewaren.”
Tussen Hasselt en Kiev
Het papieren kasticket mag dan stilaan overbodig worden in kleding- en sportwinkels, in supermarkten bewijst het voor veel klanten nog wel haar nut. Snel even nakijken of de kassamedewerker de ‘2+1 gratis’-aanbieding niet over het hoofd gezien heeft, kan nog het eenvoudigst met het ticketje in de hand. Toch kan ook dat systeem nog flink besparen op papier. Want wie bijvoorbeeld heel weinig gekocht heeft en daarom spontaan aangeeft “dat het rekeningetje niet nodig is”, zal het ongetwijfeld al gemerkt hebben: de kassa zal toch een papiertje printen, waarna de bediende het verfrommelt en in de vuilnisbak kiepert. “Een gevolg van een automatisering in het kassasysteem”, zo klinkt het bij de meeste supermarkten.
Albert Heijn heeft die automatisering sinds een drietal weken echter aangepast. Sindsdien vraagt de kassabediende aan elke klant of hij een rekening wenst. “Is dat niet het geval, dan printen we het ook niet af ”, zegt woordvoerder Sally Herygers. “Mocht hij zich later nog bedenken en toch een kasticketje willen, dan kan hij nog een kopie vragen aan het onthaal.”
Uit de eerste voorlopige resultaten, op basis van de voorbije weken, blijkt dat Albert Heijn een derde minder papier gebruikt door de aanpassing. Terwijl er vroeger elke week 100 kilometer papier afgeprint werd, is dat nu nog maar 67 kilometer. Op jaarbasis betekent dat een besparing van 1.716 kilometer. Ter illustratie: dat komt ongeveer overeen met de afstand in vogelvlucht tussen Hasselt en … de Oekraïense hoofdstad Kiev. En dat enkel door te vragen of de klant nog een rekeningetje wil. Supermarktketen Lidl lijkt dat ook begrepen te hebben. “Nu wordt het kasticket nog
d’office afgeprint, omdat het kassasysteem zo ingesteld is”, zegt Isabelle Colbrandt van Lidl. "Maar we zijn achter de schermen al even bezig met een project om dat aan te passen. Dat is nog niet operationeel in de winkels, maar we verwachten dat we het over enkele maanden wel kunnen uitproberen in een aantal vestigingen.”
450 voetbalvelden
Bij andere supermarkten rijpen de geesten wel stilaan in die richting, maar zijn er toch nog wat meer bezwaren. “Telkens vragen aan de klanten of ze al dan niet een rekening wensen zou vandaag nog een te vertragend effect hebben op het verloop aan de kassa”, zegt Hanne Poppe van Colruyt. “Het huidige systeem (waarbij de producten overgeladen worden van de ene winkelkar in de andere en pas iets verderop afgerekend worden, red.) laat dat ook moeilijk toe. Een digitaal kasticket invoeren vraagt dan weer een grondige IT-aanpassing in ons kassasysteem, en het is vandaag nog niet mogelijk om dat breed uit te rollen.” Colruyt mag dan gekend staan om zijn laagste prijzen, met hun A5-formaat hebben ze ook de grootste kastickets. 98 miljoen stuks per jaar rollen er zo uit de Colruyt-kassa’s. Genoeg papier om zo’n 450 voetbalvelden te bedekken. “Onze kastickets zijn inderdaad iets groter dan het standaardformaat, maar dat laat ons toe om de zaken heel gedetailleerd en duidelijk leesbaar mee te geven”, zegt Poppe. “Het is ook een echt communicatiemiddel voor ons. Het zorgt voor 100 procent transparantie en de klant heeft de garantie dat hij of zij onmiddellijk de afrekening kan nakijken en eventueel in dialoog kan gaan met de medewerker. Dat neemt echter niet weg dat we met de Xtra-kaart een platform voorhanden hebben waarbij we de digitale mogelijkheden heel grondig kunnen bekijken. Binnen de twee jaar zullen we meer en beter op die digitale toepassing kunnen inspelen. We denken dus wel degelijk na over alternatieven.”
Carrefour: dunner papier
Wie winkelt bij Carrefour, ziet zijn aankopen ook per definitie op een papierstrookje geprint. “We denken eraan om daar iets aan te doen, maar dat is sowieso nog niet voor morgen”, zegt woordvoerder Baptiste van Outryve. “Het grootste deel van de klanten wil nog een papieren rekeningetje. Via de klantenkaart kunnen zij nu al wel online controleren wat ze gekocht en betaald hebben. Vorig jaar hebben wij met onze folders wel al grote inspanningen geleverd met het oog op papierbesparing. Het gebruikte papier is een vijfde minder dik, en door meer en beter te personaliseren, verspreiden we ook twintig procent minder folders.”
Bij Delhaize tot slot wijst men erop dat het kasticket nog vele andere functies heeft dan enkel de weergave van de afrekening. “Er staat bijvoorbeeld ook de code op om van de parking af te raken”, zegt woordvoerder Roel Dekelver. “Wie zegeltjes of pluspunten spaart, vindt daar ook een overzicht op. Bovendien zijn we bij wet verplicht om een aankoopbewijs af te leveren. Dat mag op papier of digitaal op de smartphone, maar dat laatste kan momenteel nog niet meteen na het afronden van de aankoop afgeleverd worden.”
Wat zegt de wet?
Wettelijk verplicht? Hoe zit dat? De Belgische wetgeving is daarover complex, vaag én paradoxaal. Vroeger hadden kassa’s intern een tweede rol waarop automatisch alle aankopen geregistreerd werden. Dat was als het ware een kopie van alle afgeprinte kasticketten. Wie dat oude systeem nog steeds gebruikt, is niet verplicht om een kasticket uit te reiken. Er is echter ook de mogelijkheid om die dubbels digitaal te bewaren. In dat geval moet de winkel - paradoxaal genoeg - wel verplicht een papieren ticket uitreiken, behalve aan klanten met een klantenkaart die toestemming hebben gegeven voor een ticket via e-mail. Dat digitale afschrift moet dan wel “onmiddellijk” verzonden worden in een bestand dat niet te wijzigen is, bijvoorbeeld een pdf-bestand. De programma’s Word en Excel zijn uitgesloten.
De wet laat echter in het midden of het voldoende is om aan de klant te vragen of hij een kasticket wil (zoals Albert Heijn doet) of dat het ook effectief geprint moet worden (zoals bij Delhaize).
Horeca
Hoe onduidelijk de wetgeving is voor de retailsector, zo strikt is ze voor de horeca. Zo zijn zaken met een witte kassa verplicht om een kassaticket af te printen en uit te reiken aan de klant. Zelfs als die op voorhand aangeeft dat het niet nodig is. Dat leidde al tot veel protest. Frozen yogurt-keten Moochie, met een verkooppunt op de Hasseltse Vismarkt, bond de kat de bel aan in maart vorig jaar, met een filmpje van hun kassa op sociale media. Sinds de invoering van de witte kassa waren er vier keer zoveel rolletjes nodig. “De prijzen staan duidelijk weergegeven op het bord, dus iedereen laat het ticketje liggen. Dat zorgt dagelijks voor een volle vuilnisbak”, klonk het. De keten trok de aandacht van nationale media, maar daar bleef het ook bij. FOD Financiën hield voet bij stuk, “omdat er in ons land nu eenmaal een uitreikingsplicht geldt.” Horeca Vlaanderen is ook niet meteen voorstander van een aanpassing. “Vroeger kreeg je op restaurant ook een kasticket en indien gewenst nog een btw-bonnetje. Nu staat alles op dat ene papiertje. Opnieuw uitzonderingen maken zou enkel voor verwarring zorgen.”
Verbrandingsovens
Blijft de vraag wat het aandeel is van de papieren kastickets in de afvalberg. In ons land is daar nooit onderzoek naar gedaan, maar in Nederland maakt men gewag van 30 miljoen ton per jaar. Al wordt dat cijfer wel vooral gebruikt door aanbieders van de software voor digitale kastickets.
Dé verzachtende omstandigheid die winkels en supermarkten in ons land inroepen, is dat ze gebruikmaken van gerecycleerd papier. Maar aangezien een kasticket al te vaak bij het restafval op de parking of aan de ingang van de winkel belandt, is dat wel meteen het einde van het recyclageproces. “Dan komt het inderdaad bij het straat-en veegvuil terecht, wat rechtstreeks naar de verbrandingsovens gaat”, zegt Jan Verheyen van Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). “Dan is het dus gewoon puur afval. Maar het is natuurlijk wel goed dat er bij het voorafgaande productieproces enkel hernieuwbare materialen gebruikt zijn. Dat is wel voordelig voor het milieu.”
De boodschap is dus om het papieren rekeningetje bij te houden tot thuis, om het daar in de papiermand te gooien? “Dat zou ideaal zijn. Maar laten we eerst maar eens beginnen mensen aan te sporen om het in de vuilnisbak en niet op de grond te werpen. Als iedereen dat zou doen, zouden we al blij zijn.”