Peeters wil sneller regeerakkoord
Geen details meer maar grote krijtlijnen
“Geen gedetailleerd regeerakkoord van 150 bladzijden maar krijtlijnen over enkele moeilijke dossiers.” Dit is de nieuwe, snellere manier die vicepremier Kris Peeters (CD&V) voorstelt om een federale regering te vormen na de verkiezingen van 26 mei. “Anders dreigt een maandenlange, politieke stilstand.”
Peeters was formateur van de huidige federale regering en schreef met Charles Michel een akkoord van meer dan 100 bladzijden: “Maar toen zijn N-VA en Open Vld dat regel per regel gaan aanvullen, inclusief met komma’s en punten.” “Men gaat ervan uit dat er na de verkiezingen in mei zowel in Vlaanderen als Wallonië snel een regering gevormd wordt. Maar op federaal niveau zou het lang kunnen duren.” Dat is volgens Peeters een verontrustend vooruitzicht en hij vreest politieke verlamming. Daarom stelt hij voor om rond een aantal moeilijke dossiers te werken. Hij denkt daarbij aan klimaat, energie, mobiliteit, met een basisprogramma waarachter de verschillende partijen zich kunnen scharen.
Kris Peeters heeft advies
voor degenen die een nieuwe federale regering vormen: maak afspraken over de krijtlijnen van een aantal moeilijke dossiers als energie, klimaat en mobiliteit en schrijf geen
boek van 150 pagina’s waar dan toch alle partijen elke punt en komma willen veranderen. “Sommigen gaan er van uit dat er zowel in Vlaanderen als in Wallonië snel een regering wordt gevormd, maar dat het federaal lang gaat duren. Dat is een verontrustende situatie. Waarom kunnen we de zaken niet verfrissend aanpakken en
ze omkeren?”
“Nieuw regeerakkoord met aantal krijtlijnen, geen boek
van 150 pagina’s”
Staken werkt, want nu kunnen de lonen blijkbaar toch met meer stijgen dan 0,8 procent.
“De staking betekent de mislukking van het sociaal overleg en dat is jammer. Die staking kost ook geld. Volgens sommigen 922 miljoen euro . Het Planbureau is donderdag met nieuwe economische vooruitzichten gekomen waardoor de Centrale Raad van het Bedrijfsleven nieuwe berekeningen kan maken voor de loonsverhoging.”
De nieuwe loonwet veranderen, zoals de socialisten vragen, zien jullie niet zitten?
“Nee, die is trouwens twee jaar geleden ook al toegepast.”
Maar die was toch pas van kracht na het vorige interprofessioneel akkoord (IPA)?
“Juist, maar die is toen wel al gebruikt. Die loonwet is er gekomen omdat we - ondanks de oude wet van 1996 - de loonhandicap
(het loonverschil met onze buurlanden, nvdr)
niet onder controle kregen. Die wet verankert trouwens ook de automatische indexering, ik neem aan dat de vakbonden daar niet van af willen.”
Over die automatische indexering zwijgen de vakbonden, waarom pakken jullie daar niet mee uit?
“We zijn bescheiden. (lacht) In die wet zitten ook nog een aantal buffers voor als die loonhandicap toch groter zou worden, bovendien vermijdt die ook een indexsprong. Die loonwet voorziet dat alle sectoren vooruitgaan en niet alleen de sterke sectoren zoals chemie.”
U klinkt als een vakbondsman, waarom willen die vakbonden dan dat die wet wordt aangepast?
“ABVV en FGTB zeggen publiek dat ze weer vrije onderhandelingen willen. Als die wet wordt toegepast betekent dit ook dat die automatische indexering op de schop ligt. Bovendien hebben we van Europa felicitaties gekregen voor deze wet. Maar je bent natuurlijk nooit sant in eigen land. Vrijdag is ook de Nationale Bank gekomen met een rapport en in die conclusies staat dat het federale beleid de economische groei heeft versterkt.”
Waarom slaagt u er niet in om die pluimen op uw hoed te steken? Professor De Grauwe zei deze week nog in Knack dat de banengroei zeker niet uw verdienste is, maar het resultaat is van de economische groei.
“Wel, je moet er voor zorgen dat anderen de pluimen op uw hoed steken en de Nationale Bank doet dat.”
Dus het is Nationale Bank versus De Grauwe?
“De Grauwe is een eminent academicus, maar ik lees gewoon het verslag van de Nationale Bank voor.”
Wat vindt u van het voorstel van VBObaas Pieter Timmermans om de koopkracht direct te verhogen, netto versus bruto? Vakbonden vinden dat dit afbraak is, want dit telt niet mee voor de pensioenen. En u?
“Ik vind het heel belangrijk dat het IPA een economisch, een sociaal en een ecologisch luik zou bevatten waar je bijvoorbeeld de vergoeding van verplaatsing naar het werk in stopt. Dus hoop ik dat ze elkaar vinden en dat ze creatief zijn met die wet.”
Maar onze lonen worden alsmaar ingewikkelder. Er komen alsmaar meer koterijen bij. De wetgever kan er ook voor
zorgen dat het eenvoudiger wordt.
“U noemt het koterijen, ik noem het maatwerk. Neem nu het mobiliteitsbudget waarbij een werknemer een wagen kan combineren met trein en fietsvergoeding. Dat is een maatregel die van de sociale partners komt. Ik ben ervan overtuigd dat we meer vrijheid moeten laten aan de werkgevers en werknemers voor dit soort van maatwerk. Als je de werknemer verantwoordelijkheid geeft om zijn eigen carrière in te vullen, dan zal je ook naar meer maatwerk gaan. Carrières zullen veranderen. Op het wereldeconomisch forum van Davos heb ik daar een lezing over gegeven. Een van mijn voorbeelden was de relatie tussen naam en talent bij Aboriginals. Als je een jager bent, krijg je de naam Jager. Maar ze gaan ervan uit dat je na vijf jaar een nieuw talent hebt ontwikkeld en dan krijg je een nieuwe naam. Dat zal hier ook zo zijn. In vijf à zeven jaar gebeurt er zoveel. Intussen moet je zoveel opleidingen volgen dat je een volgende stap kan zetten in je carrière.”
In theorie is dat een goed plan. Maar mensen willen ook wel zekerheid.
“Ja, dat is de gouden kooi. In België zijn werknemers ook honkvaster dan in andere landen, zo blijkt uit onderzoek. Maar de praktijk zal ons tot verandering dwingen. Als je je niet bijschoolt, zal je er uitliggen, dat geldt voor zowel werkgevers als werknemers.”
IPA is meer dan loon alleen, het gaat ook om de welvaartsenveloppe waarmee lage uitkeringen opgetrokken kunnen worden.
“De sociale partners moesten al in december een advies geven over die enveloppe. We hebben hen nu meer tijd gegeven, maar ze zouden toch nog deze maand moeten landen.”
Die enveloppe is gekoppeld aan de loononderhandelingen.
“Ze zijn al vergevorderd. De uitkeringen moeten ook pas in juni of juli verhoogd worden, er is nog tijd. We hebben zowel werknemers als werkgevers gehoord en volgens ons is er een akkoord mogelijk.”
Wij hebben andere zaken gehoord, is dat dan allemaal spierballengerol?
“Nee, maar er is in onze samenleving veel angst. De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum schrijft over angst als politieke emotie naar aanleiding van de verkiezing van Trump. Ze heeft daar drie verklaringen voor: bij de mensen is er veel woede omdat hun problemen niet worden opgelost, zij voelen zich ook onmachtig omdat ze geen inbreng hebben in de oplossingen en tegelijkertijd zijn ze ook bezorgd over hun job, hun kinderen en kleinkinderen. Haar conclusie is dat die angst politiek misbruikt kan worden. Er zijn agressieve strategen die gebruikmaken van de angst die leeft bij de mensen. Die angst vind je ook terug bij de gele hesjes en bij de klimaatmarsen.”
Steunt u uw voorzitter die zegt dat die klimaatmarsen gekaapt zijn door extreemlinks?
“Daar is veel om te doen geweest, maar nee, die uitspraak steun ik niet. Al betekent dat niet dat ik mijn voorzitter niet steun. Mensen zijn erg bezorgd over het klimaat. We moeten als politici die angst erkennen. Mensen hebben schrik, ook om hun werk te verliezen. Die gele hesjes, dat gaat ook over mensen die werken en niet rondkomen. Je moet die angst duiden. En je moet tegelijk opletten met agressieve strategen die zeggen dat een bepaalde groep verantwoordelijk is voor die angst, die de angst aanmoedigen en daardoor de mensen aan zich binden. Dat is een strategie die in de loop der eeuwen al vaker is toegepast.”
Verwijst u daarmee naar N-VA?
(ontwijkend) “Wat je moet doen is wijzen op positieve elementen: de koopkracht is verhoogd, de uitkeringen ook, de luchtkwaliteit is verbeterd,…”
Hoe zit het met eindeloopbaanmaatregelen? Die dateren al van het zomerakkoord. Zuhal Demir (N-VA) zegt dat ze nog altijd in uw schuif liggen.
“In die maatregelen van het zomerakkoord zaten drie zaken voor het einde van je loopbaan: het SWT dat in 2019 naar 59 jaar gaat en in 2020 naar 60 jaar. De landingsbanen waarvoor de leeftijd van 55 jaar verschuift naar 60 jaar en de zware beroepen. Over de zware beroepen hebben de sociale partners geen akkoord gevonden, dat zal dus niet meer voor deze legislatuur zijn. Paul Soete
(ex-CEO technologiefederatie Agoria, bestuurder RSZ en VBO, nvdr) heeft daar een rapport over geschreven waarin stond dat als er geen akkoord kwam over de zware beroepen, we wel eens moesten kijken naar de landingsbanen. Hij raadde aan om dit voor te leggen aan de sociale partners.”
Maar die eindeloopbaanmaatregelen zijn toch in een kb gegoten en goedgekeurd. Waarom moet dat nog eens naar de sociale partners? Om jullie ex-coalitiepartner N-VA te pesten?
“Nee, we geven de sociale partners de ruimte om daar nog eens over te overleggen.”
Dus de leeftijd voor de landingsbanen wordt niet opgetrokken tot 60 jaar?
“We willen gewoon het overleg alle kansen geven. Maar als het niet lukt, gaan die KB’s wel door.”
Dus dat is een stok achter de deur?
“Ja, maar het is wel positief bedoeld. Ik ga ervan uit dat iedereen - ook de N-VA graag een loonakkoord wil.”
De kans bestaat dus dat u die eindeloopbaan-kb’s moet herschrijven. Moet u nu daarmee naar het parlement? Sommige grondwetspecialisten zeggen van wel.
“Dat is mij ook niet zo duidelijk. Maar als het parlement dat echt wil, zullen we dat doen.”
Gaan de zaken in lopende zaken nu vlotter?
“Wel, we hebben onze wetsontwerpen omgezet in wetsvoorstellen en ik ben aangenaam verrast hoe snel ze worden goedgekeurd. Deze week is in de commissie nog het recht om te worden vergeten ingeschreven in de verzekeringswetgeving waardoor een bepaalde medische voorgeschiedenis niet moet worden vermeld door wie bijvoorbeeld een schuldsaldoverzekering wil afsluiten.”
Dus lopende zaken zijn beter dan gewone zaken?
“Nee, ik neem aan dat het weer vertraagt naarmate we dichter bij de verkiezingen komen.”
Wat met dat andere belangrijke luik van de arbeidsdeal: de degressiviteit van de werkloosheidsvergoeding? Gaan we dat nog voor de verkiezingen zien?
“Ja, de opdracht was om de werkloosheidsuitkeringen voor de komende 10 jaar te moderniseren en alle onrechtvaardigheden er uit te halen. Die uitkering wordt bijvoorbeeld berekend op het brutoloon, maar de laatste jaren heeft de overheid de lasten verminderd waardoor degenen met een brutoloon onder de 2.000 euro het meest aan werkloosheidsuitkering verliezen. Voor de hoge lonen is de vervangingsratio nettoloonwerkloosheidsuitkering 95 procent, voor de lage lonen is dat 75 procent. Momenteel zijn er al 10 trappen voor die degressiviteit. Soms stopt die degressiviteit op een moment dat je een opleiding volgt, soms niet. Die verschillen moeten weg. Ook RVA zegt dat de problemen complex zijn. Ze kunnen hun programma’s ook niet voor één maatregel aanpassen. Dus waarom zouden we die kathedraal van de werkloosheidsvergoedingen niet vertimmeren? Ik wil ook dat het werkloosheidsregime een activeringsregime wordt. Als mensen een opleiding volgen moet die degressiviteit stoppen. Dit is een fundamentele oefening. Ik heb al veel kritiek gekregen ook al heeft niemand mijn oefening al gezien. Sommigen zijn blijkbaar helderziend. Maar eens dit is geregeld, wil ik ook dat de discussie over de beperking van werkloosheid in de tijd stopt.”
Maar Open Vld en N-VA willen net wel dat die uitkeringen stoppen.
“Ik hoop dat het debat tijdens de verkiezingscampagne hierdoor op een hoger niveau komt.”
Een hoger niveau? Tijdens een kiescampagne?
“Wel, ik hoop dat. Want als je mensen geen werkloosheidsvergoeding meer geeft, dan moeten ze naar het OCMW. Kan een OCMW mensen ook activeren? Ja, maar een OCMW van een grote stad zal dan een ander beleid voeren dan een OCMW van een kleine gemeente. De essentie van het probleem is om mensen te activeren, niet om hun werkloosheidsvergoeding af te pakken. Uiteindelijk zitten we in Vlaanderen al met niet meer dan 3 procent werklozen, dat is bijna volledige tewerkstelling. In Wallonië is dat nog 9 procent en in Brussel 13 procent.”
Het grootste probleem zijn de inactieven: in België is nog altijd maar 70 procent van de beroepsbevolking aan het werk en 30 procent dus niet.
“Daarvoor moet je via doelgroepen (jongeren, 55-plussers, arbeidsgehandicapten,
nvdr) werken, maar dat beleid zit bij de regio’s.”
Dus pleit u voor herfederalisering?
“Nee, maar het zou goed zijn dat er na de
“Met de uitspraak dat de klimaatmarsen gekaapt zijn door extreemlinks, ga ik niet akkoord”
verkiezingen van 26 mei heel snel een federale regering komt. Niet met een regeerakkoord van 150 pagina’s, maar wel met een aantal krijtlijnen die de mogelijkheid geven om enkele dossiers te regelen die zelfs met een staatshervorming niet op te lossen zijn. Ik heb het dan over de geluidsoverlast van de luchthaven van Zaventem, energie, klimaat en mobiliteit. Zeker nu ze in Brussel zeggen dat ze snelwegen omvormen tot stadsboulevards. Ik ben informateur geweest op Vlaams en op federaal niveau, ik weet hoe dat gaat. Met Charles Michel had ik ook een akkoord geschreven van meer dan 100 pagina’s. Maar toen zijn N-VA en Open Vld dat regel per regel gaan aanvullen. Inclusief komma’s en punten. Is dat niet te vereenvoudigen?”
Tot wat?
“Wel, sommigen gaan ervan uit dat er zowel in Vlaanderen als in Wallonië snel een regering wordt gevormd, maar dat het federaal lang gaat duren. Dat is een verontrustende situatie. Waarom kunnen we de zaken niet verfrissend aanpakken en ze omkeren. We komen met een aantal krijtlijnen in plaats van met een boek van 150 pagina’s.”
Vandaag wordt er gewaarschuwd voor een begrotingstekort van 12 miljard tegen 2024. De volgende regering zal dus moeten saneren. N-VA wordt de grootste, Groen steekt jullie misschien voorbij, zal uw vereenvoudiging worden aanvaard?
“Ik zeg niet dat je op basis van zeven algemene uitgangspunten een regering moet vormen, maar het geeft wel de mogelijkheid om over een aantal dossiers wat afspraken te maken.”
Kijk eens naar uw eigen partij: daar zegt minister Pieter De Crem dat de kerncentrales langer open mogen blijven, jongerenvoorzitter Sammy Mahdi zegt dat jullie met de uitspraken van Joke Schauvliege een hele generatie verliezen en partijvoorzitter Wouter Beke dat de klimaatmarsen gekaapt zijn door uiterst links en u zegt dan weer van niet. Dat zijn vier stemmen in één partij.
“De laatste weken waren geen schitterende communicatieweken voor CD&V. We gaan met één stem moeten leren spreken.”
Gaan jullie met debatfiches werken zoals N-VA?
“Oh nee.”
Jullie zijn toch geen beginnerspartij. Het is de eerste keer dat mensen zeggen dat het misschien goed is dat Beke stopt met dat voorzitterschap.
“Wouter is een goede voorzitter. Politiek is altijd mensenwerk. We moeten kunnen relativeren en veerkracht hebben.”
Laten we het daar eens over hebben: hoeveel pijn hebben de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen u gedaan?
“Dat heeft sporen nagelaten. Daar zijn dingen gebeurd waar ik nog altijd duiding bij wil krijgen. Politie die om 23 uur ’s avonds aan de deur staat omdat er zogezegd ingebroken zou zijn, … Er zijn klappen onder de gordel gegeven, maar wij hebben beslist om daar niet in mee te gaan.”
En uw vrouw was kwaad omdat sommigen zeiden dat het interieur van uw appartement eruitzag als een Ikea-catalogus.
“Die was daar inderdaad not amused over. Het is voor een groot deel framing geweest. Ik heb niets tegen Ikea, maar ik kan dat niet in elkaar steken. Ik zit al 15 jaar in dit metier en tot nu toe had ik mijn privéleven altijd afgeschermd. Maar voor een keer heb ik mijn vrouw kunnen overtuigen om toch een interview thuis te geven. Want er was die hele discussie of ik nu in Puurs of in Antwerpen woonde. Maar dat zal dus ook wel het laatste interview thuis zijn geweest.”
Jullie wonen daar nog?
“Ja, het is een zeer mooi appartement.”
Wat gaat u in godsnaam in Europa doen?
“De grote uitdaging is jonge mensen die alleen vrede hebben gekend, warm te maken voor Europa.”
Maar Europa is toch eerder een parkeerplaats voor oudere politici?
“Nee, want we hebben ook jonge parlementsleden, zoals Tom Vandenkendelaere. Het Europees model is een christendemocratisch model waar economische groei gekoppeld wordt aan rechtvaardigheid. Weet u dat in Amerika de levensverwachting is gedaald? Belangrijkste is om aan de Vlamingen te zeggen: uw problemen worden ook voor een groot deel op Europees niveau opgelost. “
Zal u de nationale politiek niet missen? U bent een typisch nationaal politicus.
“Dat is dan een compliment. Ja, ik ga dat missen omdat ik nog niet exact weet wat ik in het Europees Parlement zal doen. Maar dat was ook zo toen ik het Vlaamse niveau inruilde voor het federale.”
“De gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen hebben sporen nagelaten. Daar zijn dingen gebeurd waar ik nog
altijd duiding bij wil krijgen”