“We moeten ons aanpassen aan de omstandigheden”

De Zweedse regering krijgt een Vlaams bisnummer. CD&V en Open Vld verklaarden zich gisteren bereid om de regeringsonderhandelingen aan te vatten op basis van de startnota van informateur Bart De Wever (N-VA). Niet hij maar Jan Jambon (N-VA) moet als toeko

Symbolischer kan een persconferentie niet zijn: rond 13.15 uur kondigde informateur Bart De Wever aan dat hij zijn opdracht als geslaagd beschouwt. Daarop wisselde hij fysiek van plaats met Jan Jambon, die meteen tot formateur werd benoemd en de nieuwe minister-president van Vlaanderen zal worden. “Dit is de meest coherente combinatie die de beste samenhang vertoont om een sterke Vlaamse regering te vormen”, zei Jambon.

Rond het middaguur hadden CD&V en Open Vld laten weten dat hun partijbureaus het licht op groen zetten voor de vorming van een nieuwe Zweedse regering. Beide partijen aanvaarden de startnota van De Wever als beginpunt voor de onderhandelingen over een regeerakkoord. “We gaan nu onderhandelen met ons verkiezingsprogramma in de hand en met de Belgische en Europese regelgeving als kader”, zei Hilde Crevits, die samen met Wouter Beke onderhandelt voor CD&V. Jambon wil geen gras over die onderhandelingen laten groeien. Vandaag wordt al begonnen met de uitwerking van de nota. Daarvoor zullen werkgroepen worden gevormd die bestaan uit leden van de drie partijen. Binnen twee tot drie weken moet dat tot een uitgewerkt regeerakkoord leiden.

Uit de boot

Door de keuze van De Wever vallen sp.a en Vlaams Belang uit de boot. Veel uitleg bij het dumpen van die partijen - en dan vooral winnaar Vlaams Belang - gaf hij niet, al liet hij zich ontvallen dat een regering vormen met extreemrechts “onmogelijk” bleek en dat dit ook in de toekomst “onveranderlijk is”.

Vlaams Belang reageert ontgoocheld. “Dit is een grote teleurstelling voor 2 miljoen Vlamingen die hoopten op verandering”, zegt Chris Janssens. “De Wever heeft met de onderhandelingen die hij met ons heeft gevoerd wel de eerste barsten in het cordon sanitair geslagen. Die kan hij in 2024 verzilveren.” Inhoudelijk herkent Vlaams Belang wel een aantal eigen zaken, maar die zijn in de nota sterk afgezwakt.

Ook sp.a herkent eigen thema’s in de startnota, maar vindt het resultaat bijzonder pover. “De Vlaming krijgt dezelfde regering met even vage beloftes als vijf jaar terug. Dit lijken niet de noodzakelijke hervormingen die Vlaanderen nodig heeft.”

Gebroken belofte

De keuze voor Jambon als formateur betekent dat De Wever geen minister-president wordt. Nochtans had hij begin dit jaar beloofd dat zijn lijsttrekkerschap in Antwerpen een uitgesproken kandidatuur was voor het minister-presidentschap en dat hij zijn verantwoordelijkheid zou nemen. Nu lijkt het erop dat dit vooral interne problemen moest oplossen. Geert Bourgeois wilde in januari enkel wijken voor De Wever, niet voor Jambon. Bourgeois zit nu in Europa en De Wever blijft burgemeester in Antwerpen en partijvoorzitter. Zo ligt de weg open voor Jambon I.

Op de vraag of dit geen kiezersbedrog is, antwoordde De Wever dat zijn keuze alles te maken heeft met de verkiezingsuitslag: “We hebben de verkiezingen verloren. We moeten ons aanpassen aan de omstandigheden en dat noopt ons tot beslissingen in de casting.” Lees: De Wever wil de handen vrijhouden voor de federale onderhandelingen, Antwerpen niet laten ontglippen en bovendien de partijleiding strak in handen houden.

Federale impasse

Rijst de vraag wat dit betekent voor de federale formatie. Heeft De Wever in de onderhandelingen met CD&V en Open Vld garanties afgedwongen dat zij federaal niet in een paarsgroene coalitie (zonder N-VA) stappen? Het heeft er alle schijn van, al ontkennen alle betrokkenen dergelijke afspraken.

De federale formatie wordt er alvast niet eenvoudiger op, aangezien het enige alternatief voor paarsgroen een coalitie tussen PS en N-VA is. Dat De Wever nu sp.a overboord gooit, maakt de koppeling op federaal niveau moeilijker. De PS is ook niet van plan om zomaar een federale voortzetting van de Vlaamse coalitie te steunen. Elio Di Rupo tweette daarvoor zelfs in het Nederlands: “Zich inbeelden dat de PS een federale coalitie met de gewezen partners van de Zweedse coalitie zal aanvullen of depanneren is een utopie.” Tegen eind deze maand zal de Vlaamse regering er wellicht zijn, maar een federaal kabinet lijkt nog lang niet in zicht.