Staakt-het-vuren in Syrië geeft vooral Turkije wat het wil
WASHINGTON/ANKARA - De VS en Turkije verrasten gisteren met een staakt-het-vuren van 120 uur. Op het front zwaaien Syrië en Rusland echter de plak: de vraag is dan ook wat de deal voorstelt.
De kogel is door de kerk: na een vijf uur durend gesprek raakten de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en de Amerikaanse vicepresident Mike Pence het gisteravond eens over Syrië. Dat was een verrassing, want de verwachting over hun ontmoeting was laag. Een dag eerder kwam er nog een golf aan gespierde en onconventionele communicatie uit het Witte Huis. Ook de dreiging van zware Amerikaanse sancties tegenover Turkije, dat economisch al aan het kwakkelen is, hing in de lucht.
Maar plots tweette preisdent Trump dat er “een schitterend akkoord” gesloten was. Ook aan de Turkse zijde klonk het dat “we alles binnengehaald hebben wat we wilden”.
Vijf dagen vrede
Wat is er precies overeengekomen? Turkije zal zijn militaire operatie in Noord-Syrië 120 uur (of vijf dagen) stilleggen. In die periode moeten de Koerdische militieleden (YPG) zich verwijderen uit de bufferzone van ‘ruwweg’ 32 kilometer. Dat is de maximale afstand waar Turkije altijd vragende partij van was. In die bufferzone zou het Turkse leger de plak zwaaien. Bijzonder belangrijk voor Turkije is dat YPG zijn arsenaal aan zware wapens zou afgeven en dat hun versterkte basissen afgebroken worden. Eenmaal de Koerdische groep verdwenen is, zullen de Turken hun militaire actie definitief afblazen. De Koerden in het noorden van Syrië zijn alvast bereid om het staakt-het-vuren te respecteren.
En de Russen dan?
Aangezien het akkoord eigenlijk alles bevat waar Turkije al maanden op aandringt, is het nog maar de vraag waarom de VS zolang moesten wachtten vooraleer toe te geven. Nog vreemder is dat de bepalingen van het akkoord los lijken te staan van de realiteit op het terrein. Het offensief van de Turken was al uren voor het akkoord tot stilstand gekomen. Donderdagochtend had Turkije volgens de onafhankelijke militaire analist Metin Gurcan 20 procent van zijn beoogde bufferzone ingepalmd. Maar ten westen van die zone zitten de Russen, die volgens Gurcan ook coördineren met de VS. Ten oosten daarvan zou het Syrische regeringsleger al de rol van de YPG hebben overgenomen. Kortom: Turkije was al langer omsingeld door partijen waar het niet tegenop kon.
De VS zijn de facto niet meester over het terrein. Wat is dan de betekenis van hun beloftes?
Allemaal voor de show
Ook het opheffen van de sancties is een symbolische toegeving, want die waren vooral cosmetisch. Turkije krijgt wat het wil, terwijl de VS een diplomatieke show opvoeren.
“Het gewicht verschuift van het militaire naar het diplomatieke front”, aldus Gurcan. “Of Turkije de overige 80 procent van zijn bufferzone in handen krijgt aan de onderhandelingstafel, valt te bezien.”
Aan die tafel zullen Assad, Rusland en Iran zitten, maar Pence en Trump hoogstwaarschijnlijk niet. Dat blijkt ook uit Erdogans agenda. Op 22 oktober reist hij voor overleg naar Poetin,, op 13 november bezoekt hij Trump.