Karel uit Bilzen: “Piet is zwart, ik ben het bewijs”
Daar is Sinterklaas, daar is de Pietendiscussie weer. Maar daar trekt Karel Kartuch, een Congolees uit Bilzen, zich niets van aan. Hij is al 25 jaar de vaste helper van Sinterklaas. “Zwarte Piet is zwart. En daar ben ik het bewijs van.”
Zestien jaar was Karel, toen hij voor het eerst gevraagd werd om als Zwarte Piet deel te nemen aan een intocht op de Brugstraat in Bilzen. De Congolees, die op zijn negende via adoptie naar België kwam, aarzelde niet. “Het opgewekte karakter van Zwarte Piet vond ik toen al geweldig”, zegt Karel. “Die rol inspireerde me ook om te gaan werken in een kinderdagverblijf. Daarnaast zet ik me ook in bij projecten om kinderen uit minderbedeelde gezinnen een fijne tijd te bezorgen.”
Karel weet immers wat het is om in armoede op te groeien. Hij werd 42 jaar geleden geboren in Congo. Zijn moeder, amper veertien jaar oud, stierf in het kraambed. Zijn vader is niet gekend. “Ik kwam terecht in een weeshuis, samen met een dertigtal andere kinderen”, zegt Karel, die triest wordt wanneer hij aan die tijd terugdenkt. “Er was armoede, honger, ellende, geen onderwijs, geen noemenswaardige kledij, … Gelukkig werd ik op mijn negende geadopteerd door heel lieve adoptieouders uit Limburg. Van Sinterklaas had ik nog nooit gehoord. Maar het krijgen van cadeautjes en het zingen van liedjes maakte me wel meteen gelukkig. Het Sinterklaasfeest met alle tradities heeft een grote indruk op mij achtergelaten.”
Pietenpact
De traditie van Zwarte Piet wordt de laatste jaren echter steeds meer in vraag gesteld. De discussie of de figuur racistisch is, ontstond in
Nederland, maar waaide al snel over naar ons land. In 2016 ondertekenden tv-zenders, speelgoedketen Dreamland, onderwijskoepels en de Gezinsbond het Pietenpact, waarmee ze beloofden niet langer de stereotiepe Piet te gebruiken. Maar ook dat wekte opnieuw veel reacties op. “Veel mensen voelen weerstand omdat ze het gevoel krijgen van racisme beschuldigd te worden om iets dat ze altijd koesterden”, schreef columniste Dalilla Hermans daar deze week nog over in ‘De Standaard’.
“Hen zeg ik dit: het gaat er niet per se om of jij Zwarte Piet ooit als racistisch hebt ervaren. Het gaat erom dat zwarte mensen en kinderen aangeven dat deze tijd voor hen er een van extra pesterijen is. Dat na ‘vuile neger’ ‘Zwarte Piet’ het scheldwoord is dat ze het vaakst horen. Dat er kinderen zijn die daardoor het zwart van hun huid willen schrobben. Niet ‘nu opeens’, maar al decennialang.” Karel is het daar alleszins niet mee eens. “Zwarte Piet hoort bij de folklore van het Sinterklaasfeest”, zegt hij. “Dat er mensen zijn die de eigenschappen van zijn figuur stereotiep en racistisch vinden, is belachelijk. Ik zeg altijd dat ik de enige echte Zwarte Piet in België ben. Ik onderstreep mijn voorkomen als Zwarte Piet net door het dragen van grote gouden oorringen. Kinderen zien ons gelukkig gewoon als die vrolijke helper van Sinterklaas die grappig is en cadeautjes en snoepgoed uitdeelt. En dat moet zo blijven. Ik zal alleszins op de barricaden staan om de traditie te verdedigen.”