MISLUKTE OOGOPERATIES

In de zomer van 2017 raakten op twee weken tijd drie Limburgers blind aan één oog na een routineoperatie in het UZ Leuven. Tweeëneenhalf jaar later is het nog altijd onduidelijk wat er precies misliep tijdens de operaties.

Vrijdag 18 augustus 2017. Het is 7 uur in de ochtend wanneer de Lommelse Leen

Janssens (42), moeder in een gezin met drie tienerdochters, zich aanmeldt op campus Sint-Rafaël van het UZ Leuven. Leen zal die dag een vitrectomie ondergaan. Zo’n glasvochtoperatie is voor oogchirurgen een routineklus. In het UZ Leuven worden er jaarlijks zo’n 1.400 operaties van dat type uitgevoerd. Een glasvochtoperatie dringt zich op wanneer er troebelingen in het glasvocht optreden of bij scheurtjes of littekenweefsel in het netvlies. Tijdens de ingreep wordt het glasvocht in het oog vervangen door een speciale vloeistof, gas of olie. “In april 2017 had ik ook al een glasvochtoperatie aan mijn linkeroog ondergaan”, vertelt Leen. “Ik had al jaren last van glasvochtvertroebeling aan mijn beide ogen waardoor ik een wazig zicht had. Alsof er wolkjes voor mijn ogen hingen.” Die eerste glasvochtoperatie verliep zonder problemen. “De ingreep ging vlot, ik was snel terug op mijn kamer en had amper pijn”, zegt Leen. Na een nachtje in het ziekenhuis en een korte controle de ochtend nadien mocht Leen al naar huis. “Vijf dagen later had ik aan mijn linkeroog een heel helder zicht.”

Topdokters

Die eerste glasvochtoperatie bij Leen in april 2017 werd uitgevoerd onder toezicht van de vermaarde oogchirurg S., die net op dat moment regelmatig op tv te zien was in het vierde seizoen van Topdokters op Vier. In die reeks toonde S. aan kijkend Vlaanderen ook een wereldprimeur, waarbij hij als eerste oogchirurg ooit met een robot een klonter uit de ader van een netvlies wist te verwijderen. “Ik wil mensen weer kunnen laten zien”, zei S. hier destijds over in een interview. “Omdat ik aan mijn rechteroog ook veel last had van troebelingen, raadde oogchirurg S. mij ook een glasvochtoperatie aan mijn rechteroog aan”, zegt Leen. Die operatie werd vastgelegd op 18 augustus. “Ik moest al om 7 uur in het ziekenhuis zijn, maar was pas om 16 uur aan de beurt”, zegt Leen. Ruim vijf uur later werd Leen terug naar haar kamer gebracht. “Amai, die operatie heeft lang geduurd, was de eerste reactie van mijn vriend. Bij de eerste operatie in april mocht ik immers al na twee uur terug naar mijn kamer.”

Kwaad

En er zijn nog meer verschillen tussen beide oogoperaties. “Meteen na die tweede operatie had ik verschrikkelijk veel pijn”, zegt Leen. “Ik had een brandend, stekend gevoel in mijn rechteroog dat naar de hele rechterzijde van mijn hoofd uitstraalde. Ik kreeg van de verpleegster een Dafalgan, maar die hielp niet. Ik vroeg iets sterkers, maar dat was er in de oogkliniek niet. Omdat ik ’s nachts geen oog dicht deed van de pijn en mij ook heel ongerust begon te maken, beloofde de verpleegster mij dat ik zaterdagochtend om 7.30 uur als eerste op controle mocht.” Die controle bij een assistent van chirurg S. kan Leen zich tweeëneenhalf jaar later nog haarfijn voor de geest halen. “Een verpleegster haalde de pleister van mijn rechteroog en de assistent hield een lichtje voor mijn oog en vroeg me wat ik zag. Ik zie niks, antwoordde ik. Hij nam daarop een sterkere lamp, maar het bleef pikzwart voor mijn rechteroog. Zie je nog altijd niks?, vroeg hij op een toon alsof hij me niet geloofde. Toen ben ik heel kwaad geworden en ben ik beginnen te wenen. Ik heb geen lichtperceptie en geen pupilreflex. Dat betekent dus dat ik blind ben, riep ik. Hij vroeg me om te kalmeren, maar dat lukte niet. Hij zei ook dat ik niet te snel conclusies mocht trekken. Maar even later gaf hij zelf toe dat hij het niet normaal vond dat ik niks zag.”

Nieuwe operatie

Omdat Leen bleef aandringen, belde de assistent die zaterdagochtend naar chirurg S., die op zijn beurt contact opnam met chirurge J., die de glasvochtoperatie bij Leen de dag voordien had uitgevoerd. “Allebei kwamen ze tot de conclusie dat het niet mogelijk was wat ik beweerde”, zegt Leen. “Ze vonden het dan ook niet nodig om naar het ziekenhuis te komen, terwijl het toch duidelijk was dat er van alles mis was. Dat neem ik hen tot vandaag kwalijk.” Leen werd naar huis gestuurd en kon pas maandag opnieuw op controle komen. “Het hele weekend heb ik geweend van de pijn en was ik verstijfd van de angst omdat ik vreesde dat ik mijn oog voorgoed kwijt was.” Op maandag zat Leen al vroeg in de ochtend in de gang voor de deur van het kabinet van chirurg S. te wachten. “Eenmaal binnen zei S. me dat wat ik aan de hand had nog nooit gebeurd was na een vitrectomie. Jij

bent de eerste bij wie we dit vaststellen, zei hij. Op mijn spervuur van vragen wat er dan fout was gegaan, kon hij niet antwoorden. Ik kan hier geen uitspraken over doen, ik wil eerst met zekerheid weten wat er is misgegaan, zei hij. Hij stelde voor om ’s avonds een nieuwe operatie uit te voeren. Ik heb hele goede hoop dat je dan terug wat licht gaat zien,

zei hij. ’s Avonds, na de operatie, kwam hij op mijn kamer en zei hij dat de ingreep geen resultaat had opgeleverd. Toen wist ik het dus: ik was blind voor het leven. Ik was mijn rechteroog voorgoed kwijt.

U komt wel zeker in aanmerking voor het Fonds Medische Ongevallen, zei chirurg S. nog.” Dat fonds is een instantie die in ons land tussenkomt bij medische fouten.

Intern lek

Op 20 september, een kleine maand na de operatie, heeft Leen opnieuw een gesprek met chirurg S., dit keer in het bijzijn van het diensthoofd Oogziekten van het UZ Leuven. “Tijdens dat gesprek herhaalden zowel S. als het diensthoofd dat ik de enige patiënt ooit was in het UZ Leuven bij wie een glasvochtoperatie was misgelopen. In het medisch verslag omschreven ze mijn blindheid als een heel

ernstige complicatie. Tijdens het gesprek werd ook een datum - 6 oktober - vastgelegd voor een gesprek met de uitvoerende chirurge J. en werden afspraken ingepland voor enkele postoperatieve controles.” Maar een week later - op 27 september - krijgt Leen plots telefoon van het diensthoofd Oogziekten van het UZ Leuven. Ik moet u zeggen dat u toch niet de enige bent waarbij er blindheid is opgetreden na een glasvochtoperatie, klonk het aan

de telefoon. Er is een intern lek geweest en het verhaal zal spoedig in de pers komen, klonk het nog. Ik wist niet wat ik hoorde. Al weken wisten ze dat de operatie bij meerdere patiënten was misgelopen, maar al die tijd hebben ze dat verzwegen. Meer nog: ze hebben hier zelfs verschillende keren flagrant over gelogen tegen mij.” Amper twee uur na het telefoontje ziet Leen op een nieuwssite een bericht verschijnen: Drie patiënten blind aan één oog na operatie in UZ Leuven, staat er te lezen. Leen: “Het heeft er dus alle schijn van dat het UZ Leuven aan mij en de buitenwereld wilde verzwijgen dat er meerdere slachtoffers waren.”

Erkenning

Tijdens de gesprekken met de chirurgen voelt Leen wel dat ook de artsen bijzonder verveeld zitten met de misgelopen operatie. “Tijdens het gesprek op 20 september heeft chirurg S. zich bij mij geëxcuseerd en gezegd dat hij een foute inschatting had gemaakt door de dag na de misgelopen operatie niet naar het ziekenhuis te komen. Ik had moeten komen, ik woon maar op 7 km van het ziekenhuis. Ik wil mij hiervoor

excuseren, zei hij.” Tijdens het gesprek op 6 oktober, waar naast chirurg S. ook de uitvoerende chirurge J. aanwezig was, ging dat zelfs nog een stap verder. Leen: “Tijdens dat gesprek was arts J. helemaal overstuur en heeft ze bijna de hele tijd geweend. Wij weten echt niet wat er is misgegaan. Maar ik ben wel diegene die jullie heeft geopereerd en

die jullie heeft blind gemaakt, zei ze. J. vertelde ook nog dat ze sinds die 18 augustus in het UZ Leuven geen enkele operatie meer had uitgevoerd.” In enkele telefoongesprekken nadien werd Leen op de hoogte gehouden over het interne onderzoek dat het UZ Leuven naar de mislukte operaties voerde. “Maar veel wijzer werd ik daar niet van. Ze kwamen telkens tot de conclusie dat ze het nog altijd niet wisten wat er effectief was misgegaan.” Leen ziet geen andere mogelijkheid dan een advocaat onder de arm te nemen en dient in november 2018 een klacht in voor onopzettelijke slagen en verwondingen. “Voor alle duidelijkheid: ik heb die klacht niet ingediend om een zo groot mogelijke schadevergoeding te krijgen”, zegt Leen. “Het gaat mij niet om geld, want daar krijg ik mijn oog niet mee terug. Het gaat mij om erkenning. Ik wil weten wat er op die 18 augustus 2017 fout is gegaan, waardoor ik verminkt ben voor het leven. En ik wil weten wie hiervoor verantwoordelijk is.”

Overhoop

Tweeëneenhalf jaar na de mislukte operatie is Leen er nog altijd door getekend. Letterlijk én figuurlijk. “Ik heb samen met mijn vriend een bedrijf, waar ik maandenlang niet heb kunnen werken omwille van die mislukte operatie. Ook mijn andere droom - ik was visagiste in bijberoep - heb ik hierdoor moeten opgeven. Door mijn blind oog heb ik geen dieptezicht meer waardoor ik een groot aantal make-uptechnieken niet kan uitvoeren. Ik was ook een fervent sporter en liep heel graag, maar die hobby heb ik moeten opgeven omdat ik bij het lopen regelmatig struikel.” Ook in dagelijkse dingen wordt Leen constant met haar blindheid geconfronteerd. “Als ik pakweg thee in een tas moet gieten, loopt dat mis. En als er ergens een verhoogje of trapje is, struikel ik daar regelmatig over. Daarnaast voel ik mij ook als vrouw verminkt. Als je naar mijn oog kijkt, zie je dat er iets mis is. Die mislukte operatie heeft mijn leven helemaal overhoop gehaald. Er is voor mij een leven voor de operatie en een leven erna.” Andy Boermans, de advocaat van Leen Janssens, benadrukt nog eens dat het UZ Leuven zijn verantwoordelijkheid moet nemen. “Het UZ Leuven probeert mijn cliënt in de richting van het Fonds Medische Ongevallen te duwen en probeert zo elke verantwoordelijkheid te ontlopen. Dit is absoluut onaanvaardbaar”, aldus Boermans.

“Al weken wisten ze dat de operatie bij

meerdere patiënten was misgelopen, maar al die tijd hebben ze dat verzwegen”

Leen Janssens “Ik ben blind en wil weten wie hiervoor verantwoordelijk is”