Eerste keer
(1895)
Moeder
Een jonge vrouw buigt zich over een jongetje dat zijn eerste passen in het water zet. Ze is zorgeloos naakt. Zonlicht warmt haar rug en billen. Het kind vertrouwt het niet, spartelt tegen: verkrampt staat het op zijn benen. De kunstenaar heeft de intieme scène zo treffend neergezet dat je haar aanmoedigingen en zijn protesten bij de kennismaking met het nieuwe element lijkt te horen. Het water kabbelt om hun enkels. In de verte zien we een rotsige landtong. Zijn we aan een zuiderse kust? Of aan een meer in Dalarna, de prachtige streek in Zweden waar de maker van dit schilderij vandaan komt?
Parijse Zweed
Anders Leonard Zorn (1860-1920) wordt geboren als zoon van een brouwer in het stadje Mora aan het Siljan-meer, een van de grootste meren van Zweden. De getalenteerde jongen maakt zijn debuut als aquarellist, vooraleer hij als zoveel andere Europese en Scandinavische kunstenaars uit die jaren toegeeft aan de lokroep van Parijs, dan onbetwiste kunstmetropool. Hij vertoeft er in de late jaren 1880 en ondergaat de invloed van het impressionisme. Dat is te zien op dit kleine schilderij uit het Gentse museum. Kijk naar de einder waar lucht en water onmerkbaar in elkaar overgaan in een wisseling van blauwe, grijze en roze tonen. Maar de krachtige, ritmische penseelstreken waarmee hij het water laat kabbelen, zijn dan weer die van een oer-realist, schilder van vormvaste werkelijkheid.
Première
Rond de periode waaruit dit schilderij dateert, vestigt Zorn zich terug in Mora. Hij is dan al een Zweedse beroemdheid, internationaal in trek als portretschilder, bekend ook om zijn voorstellingen van lokale folklore en zijn sensuele naaktstudies. Dit schilderij is een van de vele die hij maakt van jonge vrouwen die baden of in de sauna zitten. Het is de vijfde en definitieve versie - de derde in olieverf - van dit blijkbaar geliefde onderwerp, de naaktfiguren van een moeder die haar kind vertrouwd maakt met water. De Zweedse titel van een vroegere versie zegt waar het om gaat: En premiär, een première.
Olieverf op doek 96,9 x 64,3 cm
Museum voor Schone Kunsten, Gent