De betekenis van een banaan en fake news

Diezelfde Heijne?

Bas Heijne (60) lijkt soms alomtegenwoordig. Hij heeft romans geschreven, Britse romans vertaald, Zomergasten op de Nederlandse tv gepresenteerd, veel geïnterviewd en zestien jaar lang actualiteitscolumns voor de NRC geschreven. Recent nog een boekje over de erfenis van Gandhi, Martin Luther King en Mandela.

Zijn vorige essay Onbehagen. Nieuw licht op de beschaafde mens vertrok van de aanslagen in Parijs, januari 2015, Charlie Hebdo, en eindigde met de zin: “De aanslagen bevestigen de bij mij in de loop der jaren langzaam gegroeide gewaarwording, namelijk dat het wereldbeeld waarmee ik opgroeide op een fundamentele manier achterhaald is. En niet alleen het wereldbeeld - ook mijn beeld van de mens.”

In de recente bundel over retoriek, De handen van Cicero, gaat zijn bijdrage over ‘de taal van de woede’: “Het heersende gebaar is nu de swipe: wat je niet bevalt, wat je niet aantrekkelijk vindt, wat tegen jouw mening ingaat, veeg je weg.”

Dit nieuwe boekje - ze zijn nooit dik - Mens/Onmens gaat over waarheid en identiteit, twee hedendaagse obsessies die al een paar jaar in de lucht hangen.

Wat maakt Heijne zo fascinerend? Zijn gebrek aan rechtlijnigheid, het meanderen van zijn denken, het aftasten van de vele invalshoeken: wat is er aan de hand, hoe komt dat zo, begrijpen we ook maar iets van de tijdgeest, hoe stellen we ons op?

→ Bas Heijne, Mens/ Onmens. Essay, met ‘geraadpleegde literatuur’, hardcover, uitg. Prometheus, 2020, 128 blz., hardcover, 19,99 euro; e-boek: 11,99 euro. → Susan Sontag, Over fotografie, uitg. De Arbeiderspers, 2019, vert. H. Scheepmaker, 240 blz., 21,50 euro; e-boek 10,99 euro.