Pensioenspaarders niet gespaard

Op 19 februari stonden de pensioenspaarfondsen nog op hun hoogste niveau ooit. Een maand later ziet de wereld er helemaal anders uit en zijn de dynamische fondsen met 17 tot liefst 27 procent naar beneden getuimeld. Ook de defensieve fondsen, die voor meer dan de helft obligaties in portefeuille hebben, delen in de klappen. Die hebben gemiddeld zo’n 13 procent van hun inventariswaarde prijsgegeven.

Na het mooie parcours van vorig jaar komt de coronacrisis voor pensioenspaarders als een koude douche. De vraag is nu: wat kunt u doen om de schade te beperken?

Is het slim om nu te verkopen?

Nee, verkopen (eigenlijk: het opgespaarde kapitaal nu opnemen) is op dit moment geen goed idee. U mist dan iedere kans op herstel. “Het doel van pensioensparen is om op lange termijn een mooi kapitaal op te bouwen”, zegt Bart Vanden Bogaert van BNP Paribas Fortis Asset Management. “Dat is nog altijd het uitgangspunt. De historische rendementen bewijzen dat dit kan, ondanks alle koersdalingen en crisissen.” Enkele cijfers: na de terroristische aanslagen in 2001 doken de dynamische pensioenspaarfondsen zo’n 25 procent in het rood. In 2008 duwde de financiële crisis de koersen opnieuw 40 procent naar beneden. Toch bleef het de moeite om de rit uit te zitten. Volgens de laatste update van de federatie Beama bedroeg het gemiddelde rendement van de Belgische pensioenspaarfondsen tussen 1995 en 2020 6,6 procent per jaar.

Ook vanuit fiscaal standpunt kan een slecht getimede opname u veel geld kosten. Neemt u het kapitaal op voor de wettelijke voorziene eindleeftijd, dan betaalt u een fiscaal boetetarief van 33 procent, in plaats van de normale eindbelasting van 8 procent.

Wat is de beste strategie als ik bijna op pensioen ga?

Hebt u uw contract geopend voor uw 55ste verjaardag, dan wordt de eindbelasting ingehouden in het jaar dat u 60 wordt. Bent u later begonnen, dan wordt de belasting geïnd op de tiende verjaardag van het contract. Na de inhouding van de eindbelasting kunt u het kapitaal zonder bijkomende belastingen opvragen.

“Voor pensioenspaarders die hun kapitaal niet onmiddellijk nodig hebben, is het aangewezen om met uitstappen te wachten”, zegt Vanden Bogaert. “Economisch gezien mogen we verwachten dat er na deze crisis een herstel volgt.”

Hoe snel het herstel er komt, is moeilijk te voorspellen, maar hou er rekening mee dat dit meerdere jaren kan duren. Na het dieptepunt van de financiële crisis hadden de dynamische pensioenfondsen bijna vijf jaar nodig om weer op hun niveau van voor de crisis te komen. Voor de defensieve pensioenspaarfondsen duurde dat ongeveer drie jaar.

Is het een goed idee om nu bij te storten?

Ja, verder sparen is de boodschap. Zo profiteert u van de gedaalde koersen om bij te kopen. Dat trekt uw gemiddelde aankoopkoers naar beneden. Daardoor zit u sneller weer op winst als de koersen opnieuw aantrekken. “Niemand kan exact voorspellen wanneer deze crisis ten einde is”, waarschuwt Vanden Bogaert. “Door te kiezen voor maandelijkse stortingen, hoeft u daar niet wakker van te liggen. Dan moet u in volatiele tijden zoals nu niet nadenken over het beste instapmoment.” Tot het jaar waarin u uw 64ste verjaardag viert, kan pensioensparen u bovendien een mooie belastingvermindering opleveren. Dat krikt uw netto rendement omhoog. Stortingen tot 990 euro worden beloond met een belastingvermindering van 30 procent. Zo kunt u 297 euro recupereren. Stortingen van 1.270 euro leveren een belastingvermindering op van 25 procent. Dat laat een fiscaal voordeel toe van 317,5 euro. Stortingen tussen 990 en 1.270 euro zijn te mijden.

Is het een goed moment om met pensioensparen te starten?

Jawel, door de gedaalde koersen is het nu een gunstig instapmoment. Hou er wel rekening mee dat de koersen eerst nog verder kunnen dalen. Met maandelijkse stortingen kunt u dit risico spreiden. Nog belangrijker dan de marktcontext is het om zo vroeg mogelijk met pensioensparen te starten. Door het sneeuwbaleffect van rente op rente kunnen stortingen op jonge leeftijd exponentieel aangroeien. Stort u van uw 25ste tot uw 35ste elk jaar 990 euro tegen 4 procent, dan heeft u op 60 jaar een bruto kapitaal van 32.952 euro. Doet u datzelfde tussen 50 en 60 jaar, dan heeft u aan het einde van de rit maar 12.361 euro.

Is het niet beter te kiezen voor een pensioenspaarverzekering?

Met een pensioenspaarverzekering is uw kapitaal gewaarborgd (na aftrek van kosten). De keerzijde is dat u in deze marktcontext geen al te hoge rendementen moet verwachten. Het gewaarborgd rendement bedraagt voor huidige stortingen maximaal 0,90 procent. Inclusief de winstdeelname kwam het rendement de afgelopen jaren zelden boven 2 procent uit. De kans dat er dit jaar geen winstdeelname wordt uitbetaald, is gezien de crisis reëel. Pensioenspaarfondsen hebben een groter winstpotentieel, maar bieden geen kapitaalgarantie. Voor jonge pensioenspaarders blijft dit de beste optie.