Nederland tegen Italië in strijd om Europese coronamiljarden
Vandaag hervatten de EU-ministers van Financiën hun overleg over noodsteun voor de coronacrisis. Grootste obstakel blijft de schuldfinanciering via eurobonds. Nederland blijft gekant tegen Europees schuldpapier, Italië wil over niets anders onderhandelen.
Een zestien uur durend, deels nachtelijk, overleg door de ministers van Financiën van de eurolanden leverde woensdagmorgen geen akkoord op. Vanmiddag ondernemen ze andermaal een poging om de impasse te doorbreken. Pas als de eurogroep eruit is zal de Europese Raad zich over de voorstellen buigen - dat was de optie waar Raadsvoorzitter Charles Michel voor koos na de mislukte eurotop per videoconferentie vorige week. Bedoeling is een economisch steunpakket (van ruim 500 miljard euro) rond te krijgen als Europees antwoord op de economische en sociale verwoestingen die de pandemie aanricht. Hoe groot de ravage is bleek gisteren uit Franse cijfers. De EU-economie ging in recessie met een krimp van zes procent in het eerste trimester, de grootste val sinds 1945. In de laatste twee weken van maart was de schok liefst 32 procent.
Les in zuinigheid
En dus is het zoeken naar een Europees vangnet. Voornaamste obstakel blijven de corona- of eurobonds, de uitgifte van gemeenschappelijk schuldpapier. De scheidslijnen tussen zuidelijke voorstanders en noordelijke tegenstanders van deze door de lidstaten gezamenlijk gegarandeerde obligaties, zijn loopgraven geworden in een stellingenoorlog waarin vooral Nederland en Italië frontaal tegenover elkaar staan. De Nederlandse minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) groeide de voorbije weken uit tot kop van Jut in Portugal, Spanje en Italië. Hij wekte woede door de kille toon waarop hij de spilzieke zuiderlingen een Hollandse les in zuinigheid gaf - daarvoor verontschuldigde hij zich al. Maar ook tijdens het overleg van dinsdag op woensdag gaf Hoekstra geen duimbreed toe inzake de eurobonds. Hij weet zich gesteund door een ruime meerderheid in de Nederlandse Tweede Kamer. Binnen de eurogroep krijgt Hoekstra steun uit Oostenrijk en Finland.
Duitsland wijst eurobonds eveneens af - minister van Financiën Olaf Scholz (SPD) vindt ze geen instrument dat onmiddellijk kan ingezet worden. Het Europese noodfonds ESM, na de eurocrisis versterkt en nu met 410 miljard euro in kas, is dat volgens Duitsland wel. Aan ESM-leningen zijn echter harde eisen verbonden, zoals de Grieken ondervonden. Duitsland en ook België willen die voorwaarden (bezuinigingen, structurele hervormingen) in deze crisis versoepelen. Maar ook daar geeft Nederland nauwelijks toe. Italië wil in de huidige crisis, met zijn verschrikkelijke dodentol, niet van Europese steun op voorwaarden weten. “ESM nee, eurobonds”, verwoordde premier Giuseppe Conte begin deze week de positie waarin hij zich gesteund weet door Frankrijk, Spanje en Portugal.
‘Afwezige’ Michel
Raadsvoorzitter Charles Michel ontdekte tijdens zijn zes uur durende videotop op 26 maart al hoe diep de loopgraven zijn. “Hebben we een deal, Pedro?”, vroeg hij volgens de krant El Pais aan de Spaanse premier Pedro Sanchez. “Nee, Charles, ik kan die vage taal niet accepteren nu mijn land in de greep van deze noodsituatie is”, antwoordde Sanchez. Michel speelde de bal dan maar door naar de eurogroep. Een zwaktebod van een Raadsvoorzitter die in deze existentiële crisis zo goed als afwezig is, klinkt de kritiek. “Niet terecht”, vindt Europarlementslid Hilde Vautmans (van Michels Europese Renew-fractie). “Michel doet beroep op de redelijkheid van de lidstaten, maar net zoals bij de financiële en de migratiecrisis is die ver te zoeken. Rauwe emotie, veelal in het zuiden, en onverzettelijkheid, veelal in het noorden, overheersen. Terwijl het gaat over het evenwicht tussen ‘solidariteit’ en ‘verantwoordelijkheidszin’, nodig om onze Unie te laten draaien.”