Jessa Ziekenhuis en huisartsen zij aan zij bij heropstart algemene zorg
Nu het licht op groen staat voor de geleidelijke heropstart van de algemene zorg, start maandag een cruciale nieuwe fase in deze pandemie voor de Limburgse ziekenhuizen en huisartsenpraktijken. “Een nauwe samenwerking is daarbij van levensbelang”, benadrukken medisch directeur Dirk Ramaekers van het Jessa Ziekenhuis en Rik Carlier, voorzitter van de Herkenrode Huisartsenkring.
Al sinds half maart zijn niet-dringende ingrepen en raadplegingen verboden in de Belgische ziekenhuizen om zo veel mogelijk capaciteit vrij te maken voor coronapatiënten. Wie zich ziek voelde, kreeg de raad om niet naar de huisarts te stappen, maar liever te bellen. Alleen urgente zaken werden nog behandeld. Omdat het coronavirus steeds minder wild om zich heen slaat, heeft de Veiligheidsraad nu zijn fiat gegeven voor een geleidelijke heropstart van de algemene en de gespecialiseerde zorg. Vanaf maandag 4 mei zijn niet-urgente ingrepen en consultaties weer toegelaten. “Maar een terugkeer naar de normale ziekenhuiswerking is het niet”, benadrukt medisch directeur professor dr. Dirk Ramaekers van het Jessa Ziekenhuis.
Aan de Hasseltse Stadsomvaart staan maandagochtend de eerste niet-dringende consultaties ingepland. Het wordt op eieren lopen, zo waarschuwt Ramaekers. “Je mag niet vergeten dat we midden in een pandemie zitten. Zeker hier in Limburg woekert het virus nog volop. Als de cijfers opnieuw de foute kant opgaan, zijn we terug bij af. Daarom verloopt onze heropstart langzaam en onder rigoureuze veiligheidsmaatregelen wat betreft hygiëne en afstand houden.” De belangrijkste partners in crime voor de ziekenhuizen worden de huisartsen, die een cruciale rol spelen in wie wel en niet naar het ziekenhuis mag. “Bij deze gefaseerde heropstart gaat de voorkeur naar uitgestelde zorg en behandelingen die niet nog langer kunnen wachten. Huisartsen zoals Rik Carlier, voorzitter van de Herkenrode Huisartsenkring, zijn het best geplaatst om in te schatten wie dringend naar een specialist moet doorverwezen worden.”
Belangrijk voor er over een heropstart gepraat kan worden: is de druk op het Jessa Ziekenhuis voldoende afgenomen om de algemene zorg te hervatten?
Ramaekers: “De piek ligt duidelijk achter ons. Op 7 april lagen er 139 patiënten met Covid-19 in ons ziekenhuis, van wie er 39 intensieve zorgen nodig hadden. Vandaag tellen we nog 79 besmette patiënten. Vijftien daarvan liggen op intensieve zorgen. Een duidelijke afname, maar toch zullen we onze algemene activiteiten slechts geleidelijk kunnen herstarten. De overheid verplicht ons immers om een kwart van onze erkende capaciteit op intensieve zorgen (48 bedden, nvdr.) te reserveren voor coronapatiënten. Voor het Jessa Ziekenhuis gaat dat dus om twaalf coronabedden. Bovendien moet dat aantal binnen de 48 uur, en daarna binnen de zeven dagen, tot tweemaal toe verdubbeld kunnen worden. Dan spreek je over 48 bedden voor Covid-19 patiënten, alleen op intensieve zorgen. Dat maakt dat we héél voorzichtig moeten plannen. Vergeet ook niet dat urgente ingrepen en behandelingen al die tijd zijn blijven doorlopen.”
Verwacht u maandag meteen een toestroom van patiënten?
Ramaekers: “De eerste dagen zullen rustig verlopen, maar dat kan snel veranderen als ook de patiëntenstroom bij de huisartsen weer op gang komt. De huisartsen spelen in deze heropstart een cruciale rol. Daarom werken we ook zo nauw samen met dokter Rik Carlier en Herkenrode Huisartsenkring (die de huisartsen in Hasselt, Diepenbeek, Alken, Herk-de-Stad en Zonhoven verenigt, nvdr). Niemand kent het pad van een patiënt beter dan zijn of haar huisdokter. Hun beslissing over wie het best een specialist ziet, wordt cruciaal voor de vlotte opvang van al die uitgestelde zorg.” Carlier: “De vrees leeft dat heel wat mensen met niet-coronagerelateerde klachten te lang gewacht hebben om naar de dokter te stappen, uit schrik voor een besmetting. Er waren uiteraard de telefonische consultaties, maar die kunnen het klinisch onderzoek niet vervangen.”
Ramaekers: “In het ziekenhuis zien we nu al dat
sommige patiënten te lang zijn blijven rondlopen met ernstige aandoeningen. Zo hebben we de voorbije weken mensen behandeld met abnormaal grote abcessen omdat ze niet tijdig naar de dokter of tandarts zijn getrokken. Onze vaatchirurgen hebben de voorbije maanden evenveel amputaties uitgevoerd als normaal in een heel jaar. Dat zijn veelal ingrepen bij diabetespatiënten die te lang gewacht hebben.”
Op hoeveel procent van de capaciteit zal het ziekenhuis volgende week draaien?
Ramaekers: “Op 30 à 40 procent. De eerste week staan uitsluitend consultaties en eenvoudige ingrepen in het dagziekenhuis gepland. Vanaf week twee volgen hospitalisaties voor eenvoudige chirurgische ingrepen. In het meest optimistische scenario zitten we deze zomer opnieuw aan 70 procent. Maar de capaciteit op intensieve zorgen zal nog lang een beperkende factor blijven. Dat wordt een constante evenwichtsoefening tijdens deze heropstart.”
Om het coronavirus verder in te dijken, gelden er strenge veiligheidsmaatregels in de hele samenleving. Hoe vertaalt zich dat in het ziekenhuis en de dokterspraktijken?
Carlier: “Het wordt in ieder geval nooit meer zoals vóór corona. Dokters, maar ook patiënten, moeten zich aanpassen. Daarbij staat de veiligheid centraal. We gaan alleen nog op afspraak werken. Patiënten moeten bovendien stipt op tijd naar het dokterskabinet komen zodat de wachtzaal zo leeg mogelijk blijft. Patiënten met symptomen die wijzen op een besmetting willen we zo goed mogelijk scheiden van de andere patiënten. In grote praktijken kan dat zelfs met twee aparte wachtzalen. Uiteraard gelden bij ons strenge regels wat betreft hygiëne en afstand. Zo zal de stoel van de patiënt op ruime afstand van het bureau van de dokter staan, eventueel met plexiglas ertussen. Dokters zullen na elke raadpleging het gebruikte materiaal en de oppervlakten grondig ontsmetten. Patiënten vragen we om een mondmasker te dragen, maar geen handschoenen. Ze zullen hun handen voor en na elke consultatie moeten ontsmetten. We voorzien meer tijd per patiënt, want dit hele proces vergt uiteraard extra inspanningen en tijd.”
Ramaekers:
“In het Jessa Ziekenhuis moet elke patiënt aan de ingang zijn handen ontsmetten en een mondmasker opzetten. Mensen komen alleen of met maximum één begeleider als dat nodig is. We streven naar lege wachtzalen. Artsen plannen minder afspraken in zodat de agenda gerespecteerd kan worden. Met stickers op stoelen en looplijnen dwingen we bezoekers om afstand te houden. Een patiënt moet voelen dat het ziekenhuis de meest veilig mogelijke omgeving is. Mensen die positief getest hebben op Covid-19, maar toch dringend op consultatie moeten, zullen aan het eind van de dag ingepland worden. In het ziekenhuis is er geen enkele mix tussen besmette en nietbesmette patiënten.”
Onder meer het Ziekenhuis Maas en Kempen heeft een thermoscanner gekocht waarmee aan de ingang de lichaamstemperatuur van elke bezoeker gemeten wordt. Doet het Jessa Ziekenhuis dat ook?
Ramaekers: “Onze experten geloven daar niet in. Als een arts een patiënt onderzoekt, is het uiteraard nuttig om koorts te meten. Maar door de lichaamstemperatuur aan de ingang te meten, creëer je een vals gevoel van veiligheid. Er zijn heel veel mensen zonder koorts die positief testen op Covid-19. Die haal je er met de scanner niet uit. Het verplicht dragen van mondmaskers en strenge regels rond afstand houden en handhygiëne zijn veel efficiënter om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Wij behandelen elke bezoeker als een potentieel besmette persoon.”
De regering legt de verantwoordelijkheid voor het afnemen van tests vanaf maandag bij de huisdokters, die iedereen met lichte symptomen van het virus zouden moeten testen. Gaat dat in Hasselt gebeuren?
Carlier: “Alleen als dat in veilige omstandigheden kan voor patiënt én arts. Vandaag worden mensen getest in de triagecentra, die daar ook voor zijn uitgerust. De nieuwste richtlijn die wij donderdag van de koepel ontvangen hebben, schrijft voor dat het testen ook in de toekomst in die triagecentra zal blijven gebeuren, weliswaar georganiseerd door de huisartsenkringen. Probleem is dat de concrete informatie en het testmateriaal ons vandaag (vrijdag, nvdr.) nog niet bereikt heeft. Daarom vragen wij met de Limburgse huisartsenkringen een week uitstel. We starten liever een weekje later en goed voorbereid, dan nu te improviseren. Patiënten die maandag met lichte symptomen naar de dokter gaan, kunnen de eerste week nog niet verwachten dat ze meteen getest zullen worden. Het blijft trouwens altijd de arts die dat bepaalt.”
Ramaekers: “Ik maak mij zelfs de bedenking of het in deze fase van de pandemie nog nut heeft om het aantal ambulante tests op te drijven. In landen waar bij de eerste uitbraak massaal getest is om besmette personen te traceren en isoleren, heeft dat gewerkt. Maar heeft dat nog zin nu de piek achter ons ligt? Bovendien is zo’n test een momentopname, die helaas ook vaak een vals negatief resultaat geeft. Daarom zal er in de nabije toekomst wellicht eerder op antistoffen getest worden om te kijken wie de ziekte heeft doorgemaakt en dus eventueel immuun is.”
Wanneer verwachten jullie opnieuw een ‘normale’ werking van de ziekenhuizen en artsenpraktijken?
Ramaekers: “Covid-19 is iets waarmee we nog heel lang zullen moeten leren leven. Zelfs in het meest optimistische scenario denk ik niet dat we onze corona-afdelingen voor het eind van dit jaar kunnen sluiten. Lege wachtzalen, beperkt contact tussen patiënten, afstand houden en strenge hygiënische maatregelen zullen het nieuwe normaal worden. De gezondheid van de patiënt staat nu helemaal centraal. Het risico op ziekenhuisinfecties heeft nog nooit zo laag gelegen als vandaag. Een open ziekenhuis zoals vroeger, waar Jan en alleman kon binnenwaaien, komt volgens mij nooit meer terug. Dat betekent wel dat we een pak minder efficiënt kunnen werken. Het is nog veel te vroeg om over centen te praten, maar vroeg of laat zal ook die financiële puzzel gelegd moeten worden.”
Carlier: “Ook de huisartsen zullen een aantal best
practices blijven behouden. Video- en teleconsultaties zullen voor bepaalde gevallen de norm blijven. Is het echt nodig dat iemand die een dag of twee moet uitzieken met algemene symptomen naar de dokter trekt voor een papieren attest? We hebben tijdens deze crisis gezien dat dit ook digitaal kan.”
Waren we achteraf bekeken klaar voor deze pandemie?
Ramaekers: “Covid-19 heeft ons allemaal met beide voetjes weer op de grond gezet. In het Jessa Ziekenhuis zijn er nooit tekorten geweest qua beschermingsmateriaal, maar het was soms kantje boord. Intussen zijn die voorraden voldoende aangevuld, maar in de toekomst denk ik wel dat de regering een strategische reserve zal moeten aanleggen. Het feit dat Belgische ziekenhuizen zo’n grote capaciteit op intensieve zorgen hebben - een van de grootste in Europa - is onze redding geweest. Daar moeten we goed over nadenken als er weer stemmen opgaan om het aantal bedden af te bouwen.”
Carlier: “We zijn door dit virus opnieuw gaan beseffen hoe broos en waardevol onze gezondheid is. Er wordt vandaag eindelijk naar de experts en de wetenschap geluisterd. Hopelijk blijft dat ook zo in de toekomst, want er staan ons nog grote gezondheidscrisissen te wachten.”
“De vrees leeft dat heel wat mensen met niet-coronagerelateerde klachten te lang gewacht hebben om naar de dokter te stappen, uit schrik voor
een besmetting”
Rik Carlier
Voorzitter Herkenrode
Huisartsenkring