Zangeres versus conservatieven in strijd tegen huiselijk geweld
Twee weken geleden stelde Russische zangeres en presentatrice Regina Todorenko nog dat vrouwen die klappen krijgen van hun man, dat zelf gezocht hadden. Nu ze tot inkeer is gekomen, is ze plots de nieuwe ster van een beweging die strijdt voor een wet die huiselijk geweld eindelijk strafbaar moet maken in Rusland.
Eind vorig jaar was er nog het verkillende verhaal van Margarita Gracheva, een dertiger en moeder van twee jonge kinderen. Ze was vijf jaar gelukkig getrouwd, tot haar man ziekelijk jaloers werd. Toen ze dreigde met een echtscheiding, lokte hij haar het bos in. Hij hakte veertig keer op haar in met een bijl. Eén hand was verloren, de andere verminkt.
Enkele weken eerder was artikel 116 van het strafwetboek gewijzigd. Dat handelt over slagen en verwondingen met verzwarende omstandigheden, waarop een celstraf tot twee jaar staat. Huishoudelijk geweld werd toen uit het lijstje geschrapt. Wie geen blijvend letsel toebrengt en niet meer dan één keer per jaar feiten pleegt, kan nog hooguit een administratieve geldboete tot 430 euro krijgen. De eenheid van het gezin primeert op alles, vonden de initiatiefnemers.
Toen een bekende actrice naar voren trad omdat ze opgesloten was door haar man, vond zangeres en tv-presentatrice Regina Todorenko al dat geklaag welletjes. “Je moet gestoord zijn om voor een camera te gaan staan en te zeggen: Mijn man slaat me. Wat heb je gedaan dat hem ertoe bracht je te slaan?”, zei ze in een interview met YouTube-kanaal PeopleTalkTV. Het is bij veel Russen een populaire uitspraak dat vrouwen die klappen krijgen ze wel verdiend zullen hebben. Maar de jongere generaties komen daartegen in opstand. Todorenko kreeg op sociale media de wind van voren en Glamour nam haar zelfs de eretitel ‘vrouw van het jaar’ af.
Documentaire
Todorenko excuseerde zich publiekelijk, maar daar bleef het niet bij. Ze draaide ook een documentaire: 72 minuten lang toont ze cijfers, laat ze getuigen aan het woord en stelt ze vragen aan experten over het blijkbaar onuitroeibare fenomeen van partnergeweld. Op slag werd ze de ster van de strijd.
Het meest opvallende fragment was het verhaal van een 36-jarige vrouw die hulp zoekt bij de politie. In een telefoontape is te horen dat ze zegt dat ze klappen krijgt en het ergste vreest. De politie antwoordt: “Maak u geen zorgen. Als hij u vermoordt, komen we langs. En zullen we nota nemen van het lijk.” Wat ze niet veel later ook moesten doen.
Oligarchen en de kerk
De beweging die een wet eist op huiselijk geweld in Rusland wordt snel groter. Moskou had zo’n wet eigenlijk al moeten hebben, maar lapte twee internationale verdragen aan de laars.
70 procent van de Russen mag dan achter de eis staan, de tegenstander is erg machtig. In 1993 al zag een eerste wetsvoorstel het licht. Veertig keer werd dat geamendeerd door conservatieve politici, tot de initiatiefnemers hun wet niet meer herkenden en die weer introkken. Tussen 2012 en 2016 werd een nieuwe poging ondernomen, maar die wet werd verworpen. In 2019 werd een nieuw wetsontwerp neergelegd, maar na de passage in de Russische Federatieraad (de senaat, zeg maar) bleef daar niet veel meer van over. Het was opnieuw het resultaat van lobbywerk van radicaal conservatieve Russische krachten.
Een van die lobbyisten is oligarch Konstantin Malofeyev, die zijn mediakanaal en zijn twaalf vzw’s mee in de strijd gooit. Het enige doel van wetten tegen huiselijk geweld is volgens hem de traditionele familievorm aanvallen en mannen de gevangenis insturen. Malofeyev steunde pro-Russische separatisten in Oekraïne, wat hem connecties bezorgde met Vladimir Poetin. Hij heeft met Poetin ook een gezamenlijke vriend, de patriarch van de Russisch-orthodoxe kerk, Kirill. De miljardair zetelt als vicevoorzitter in de World Russian People’s Council, die wordt voorgezeten door de patriarch zelf. Op de laatste bijeenkomst claimde hij dat de raad ervoor gezorgd had dat het woord “familie” uit het nieuwe wetsvoorstel was geschrapt. “Geweld en familie zijn definities die elkaar tegenspreken.”
Moeilijke strijd
Een dag later kondigde ook de machtige orthodoxe kerk een boycot tegen een dergelijke wet af. “Het beperkt en ondermijnt de vrijheid van de mensen die gekozen hebben voor een familiale manier van leven. Het is een straf voor het familieleven.” Het belooft nog een moeilijke strijd te worden voor Todorenko en co.