Aanhoudende droogte nefast voor vlinders en kikkers
KLIMAAT
DIEPENBEEK
De aanhoudende droogte van dit voorjaar is opnieuw een slechte zaak voor de planten en dieren in onze natuurgebieden. Vooral vlinder- en kikkersoorten dreigen te verdwijnen.
In Nederland wijst onderzoek uit dat de afgelopen jaren 50 tot 60 procent van de populaties beekprikken en rivierdonderpadden in beken bedreigd is omdat de leefgebieden droogvielen. Ook de grote modderkruiper, een vissoort, bleek in diverse sloten te zijn uitgestorven. Nog dramatischer is de situatie voor het vlinderbestand. De kleine heivlinder en kommavlinder zijn zo goed als verdwenen. Ten slotte dreigen ook verschillende libellensoorten te verdwijnen.
“In Vlaanderen speelt hetzelfde probleem”, zegt Peter Engelen van Natuurpunt. “Jaarlijks tel ik bijvoorbeeld op een achttal locaties in het Nationaal Park Hoge Kempen het aantal legsels van de heikikker. Bij de laatste telling waren er dat nul. Maar ook de bruine kikker en bruine pad – die je vaak vindt in tuinvijvers – gaan sterk achteruit. Omdat de grond uitdroogt, vinden de kikkers geen slakken en regenwormen meer. Het aantal eicellen dat een vrouwelijke heikikker na de winterslaap aanmaakt, hangt af van haar hoeveelheid vetcellen. Hoe minder eten ze vinden, hoe minder vetcellen. De zachte winter was ook niet gunstig voor amfibieën. Ze worden vaak wakker en sterven in hun winterslaap door een gebrek aan brandstof. Soorten als de hazelworm en de salamander ondervinden ook hinder van de extreme droogte.”
Bomen
Van midden maart tot midden april was het 28 dagen lang droog. “Het effect van de droogte van dit voorjaar zullen we pas later zien, maar het ziet er niet goed uit”, vreest vlinderexpert Wim Veraghtert van de Bond Beter Leefmilieu. “Door de droogte van 2018 en 2019 hebben heel wat vlinderpopulaties klappen gekregen. De dagpauwoog, die zich op brandnetels nestelt, is door de droogte bijna verdwenen. De larven hebben het niet overleefd op de dorre plantjes. Ook de Limburgse heivlinder heeft er erg onder te leiden. De hittegolven van vorig jaar waren de druppel. Tot voor kort zat er ook een grote populatie kommavlinders in Lommel, maar die is nagenoeg weg. Het is dus hopen op wisselvallig weer.”
“Ook de groei van de bomen is door de droogte helemaal aan het stilvallen”, zegt Geert Sioen van het onderzoekscentrum INBO. “De natuur draagt nog de gevolgen van de kurkdroge zomer van 2018 en 2020 lijkt dezelfde weg op te gaan. Het voorjaar was nu in ieder geval nog droger dan toen. Zodra het te droog wordt voor een boom, stopt de groei en schudt hij zijn blaren af. We zien in Limburg dat de fijnspar en de grove den het moeilijk hebben en dat is opvallend, want er werd altijd gedacht dat naaldbomen goed tegen de droogte konden.”
Het INBO brengt ieder jaar de schade aan de bomen in kaart. “in 2019 was 22,7 procent van onze steekproefbomen beschadigd.” Door droogte krijgt ook de letterzetter vrij spel. Dat is een kever die zich met schors voedt en hele bossen kan aantasten. “Een direct gevolg van de droogte. Verzwakte bomen scheiden een alcoholachtig sap af waar de letterzetter verzot op is.” Vlaanderen heeft een plan klaar om de droogte aan te pakken, maar volgens natuurliefhebbers kan het beter. “Meer variatie aanbrengen in het landschap geeft de soorten alvast meer kansen”, zegt Wim Veraghtert. “We zouden het water moeten bufferen in onze natuurgebieden”, vult Peter Engelen aan. “De wateringen moeten stoppen met het uitdiepen van de grachten en er moeten meer dammetjes worden aangebracht zodat het water langer kan blijven staan en insijpelen. Dat kan in principe in één seizoen worden opgelost.”