Vraatzuchtige rivierkreeft bedreigt Sint-Jansvijvers
De Sint-Jansvijvers en een gracht in de buurt behoren tot de vier plekken in Vlaanderen waar een nieuwe exotische rivierkreeft is gevonden: de gestreepte Amerikaanse rivierkreeft. Een nieuwkomer die ronduit gevaarlijk is voor het ecosysteem.
Dat de gestreepte Amerikaanse rivierkreeft in Vlaanderen zit, werd al in de zomer van 2019 duidelijk. Toen ging het over locaties in Antwerpen en Oost-Vlaanderen. “Via de site www.waarnemingen.be van Natuurpunt kwamen we nog populaties op het spoor. Eentje in het Antwerpse en dan die in de Sint-Jansvijvers in Zonhoven”, zegt Kevin Scheers van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). “Zelf ben ik samen met Thomas Abeel van hogeschool Odisee op een nacht met de zaklamp gaan kijken in een gracht in de buurt van de vijver. Daar zag ik er meteen een drietal wegschieten.”
Slecht nieuws
Deze exotische soort is een broertje van de populairdere rode Amerikaanse rivierkreeft. “Tot de vondsten in Vlaanderen waren er van de gestreepte versie alleen populaties bekend in Groot-Brittannië en in Nederland.” Rivierkreeften zorgen overal voor meer en meer problemen. Liefst zeven soorten staan intussen in de lijst van 100 meest problematische exoten wereldwijd.
Dat de gestreepte Amerikaanse rivierkreeft in de Platwijers zit, is sowieso slecht nieuws. “We weten dat deze soort leidt tot de afname van de biodiversiteit. Het zijn opportunisten die vrijwel alles wat ze tegenkomen opeten: planten, dieren, dood of levend, het maakt niet uit. Voor de eitjes van vissen en amfibieën vormen ze een ernstige bedreiging. Daarom willen we te weten komen waar deze kreeft leeft.”
Bestrijden is volgens de kenner extreem moeilijk: “Eigenlijk is er momenteel maar één methode bekend om deze diertjes van ongeveer 10 centimeter groot weg te krijgen: vergif. Een optie die in Vlaanderen niet kan. Vangen is praktisch dan weer niet realiseerbaar. Maar door goed in kaart te brengen waar ze zitten en nieuwe locaties snel op te sporen, kunnen we hopelijk door snel in te grijpen erger voorkomen.
Hoe deze invasieve exoten in onze natuurgebieden terecht zijn gekomen, kan maar op één manier worden uitgelegd: ze zijn ergens ontsnapt. “Rivierkreeften worden nog verkocht in de vijvercentra. Sommige mensen vinden het wel leuk om er een paar in hun vijver te hebben. Alleen, die kreeftjes blijven niet op die plaats. Ze lopen weg. Per nacht kunnen ze tot 2 kilometer afleggen. En daardoor is er nu dit probleem.”
Klonen
Maar het verhaal van de exotische kreeften stopt nog niet. Want dit jaar werd ook een zesde exotische kreeftensoort gevonden: de marmerkreeft. Een slechte primeur voor Vlaanderen, en meer specifiek voor Vlaams-Brabant en Antwerpen. “Wat deze soort nog gevaarlijker maakt dan de andere is dat mannetjes totaal overbodig zijn en simpelweg niet bestaan. De vrouwtjes klonen zichzelf. Alles is in de jaren 1990 begonnen in een Duits aquarium met de mutatie van een ‘oervrouwtje’. Al haar nakomelingen zetten die traditie voort, waardoor deze soort als een echte pest wordt beschouwd.” Omdat verhalen uit het buitenland leren dat deze exotische rivierkreeften een enorme negatieve impact op de natuur hebben, rekenen het INBO en Natuurpunt op de hulp van iedereen om deze dieren te bestrijden. “Door waarnemingen – liefst met foto – te melden op www.waarnemingen.be hopen we deze invasieve exoten in ons land op de voet te volgen en hopelijk tegen te houden.”
“De marmerkreeft is
mogelijk nog gevaarlijker, omdat het mannetje totaal overbodig is bij de voortplanting. Het vrouwtje kloont
zichzelf”
Kevin Scheers, INBO