Tim Wellens pakt ritzege voor zieke opa
De Wit-Russische oppositieleidster Svetlana Tichanovskaja heeft voor vandaag een algemene staking uitgeroepen als president Loekasjenko vanochtend niet is opgestapt. Hoeveel arbeiders staken, hoeveel staatsbedrijven liggen plat?
PROTESTEN WIT-RUSLAND
Ales, een 33-jarige IT’er in Minsk, was vorige vrijdag duidelijk: “Natuurlijk ga ik maandag staken.” Ales werkt voor een bureau dat toeristische reizen organiseert en zijn website zal vandaag weinig aan te bieden hebben. Ook Andrej volgt de oproep van Svetlana Tichanovskaja, die president Aleksandr Loekasjenko het mes op de keel wil zetten. Als de president afgelopen nacht zijn functie niet heeft neergelegd, dan wil de oppositieleidster dat het land massaal in staking gaat. Ze speelt hoog spel, want niemand durft te voorspellen hoeveel mensen vandaag het werk gaan neerleggen. “Ik vind het belangrijk dat we met zijn allen haar oproep opvolgen”, zegt Ales, die goed beseft dat zijn actie alleen het land niet zal platleggen. “Ik wil dat het personeel van de staatsbedrijven merkt dat de bevolking hen steunt. Als de winkels en de privébedrijven vandaag hun deuren sluiten, dan voelen de arbeiders dat ze niet alleen staan.”
Ruggengraat
De staatsbedrijven vormen de ruggengraat van de Wit-Russische economie. Ze zijn goed voor meer dan de helft van het bruto binnenlands product van het land. Hun werknemers behoren traditioneel tot de trouwste aanhangers van de president. Als zij vandaag massaal het werk neerleggen, dan is dat een enorme klap voor de economie en een kaakslag voor Loekasjenko.
“Ja, de grote staatsbedrijven zullen platliggen”, voorspelde een van de stakingsleiders, Sergej Dyelvski, aan het Duitse weekblad Der Spiegel. Hij vermoedt dat 60 procent van de Wit-Russen actie tegen de president wil ondernemen, terwijl maar 10 procent van de bevolking Loekansjenko nog steunt. “Wat gaat de overige 30 procent doen, die tegen het regime is maar zich gedeisd houdt?” Dyelvski rekent op een staking die langer dan een dag duurt. “De inkomsten van de staatsbedrijven voeden de veiligheidsdiensten. Als de fabrieken een week zouden stilliggen, dan is dat een zware klap voor het systeem.”
“Domme” arbeiders
Niet iedereen deelt zijn optimisme. Artyom Shraibman, een politieke analist, denkt dat veel arbeiders bang zijn om hun baan of hun inkomen te verliezen. “Op die manier zijn de eerste stakingen in augustus de kop ingedrukt”, zegt hij vanuit Minsk. Ook nu wordt in veel fabrieken druk uitgeoefend op de arbeiders om niet deel te nemen aan de protesten, blijkt uit een onderzoek van de oppositiewebsite tut.by, die de temperatuur is gaan meten in verschillende staatsbedrijven. Arbeiders die mogelijk gaan staken, worden weggezet als “dom” of “bedrogen”, ze krijgen te horen dat hun contract niet zal worden verlegd of dat ze ontslagen zullen worden. Arbeiders die komen werken, is een bonus van 40 procent van het maandloon beloofd, aldus tut.by. “De directeurs van de staatsbedrijven staan aan de kant van het regime”, zegt vakbondsman Dyelvski. “Als Loekasjenko vertrekt, dan is hun rijk ook uit. Dat willen ze vermijden.”
Test
De staatsvakbond, die in normale tijden strijdt voor een beter loon of betere arbeidsomstandigheden, zou massaal leden verliezen omdat hij hen in deze politieke strijd in de steek laat. Op veel plekken zouden onafhankelijke bonden zijn opgericht, maar niemand weet hoeveel mensen die vertegenwoordigen. De protestbeweging die het opneemt tegen een president die al 26 jaar aan de macht is, is nog geen drie maanden oud: het is learning by doing.
Veel waarnemers zien de krachtmeting van vandaag als een test voor het gezag en de legitimiteit van Tichanovskaja. IT’er Ales vindt dat onzin, omdat de protestbeweging vanuit de bevolking is ontstaan. Tichanovskaja is een gezicht van de protesten, ze is niet de leider, zegt hij.