“Twee seconden later besefte ik dat ik in de fout was gegaan”
De agente die de Hitlergroet bracht tijdens de voor de Slovaak Jozef Chovanec fataal afgelopen interventie op de luchthaven van Charleroi, vertelt voor het eerst haar verhaal.
ZAAK-CHOVANEC
CHARLEROI
Jozef Chovanec (39) overleed in februari 2018 in Charleroi, na een omstreden politieoptreden op de luchthaven. De beelden uit de politiecel die deze zomer uitlekten, leidden tot grote publieke verontwaardiging. Eén agent zat minutenlang op de borstkas van de man. Tijdens de interventie werd gedanst en gelachen. En een 25-jarige agente bracht de Hitlergroet terwijl haar collega’s de Slovaakse man in bedwang hielden. Zij spreekt nu voor het eerst. “De beelden van die dramatische avond zijn op mijn netvlies gebrand. Ik heb er altijd rekening mee gehouden dat de bewakingsbeelden op een bepaald moment ook in de openbaarheid zouden komen, maar het was een schok toen dat deze zomer ook effectief gebeurde terwijl het gerechtelijk onderzoek nog bezig was. Ineens had iedereen een oordeel over mij, zonder dat ik me kon verdedigen. Na enkele dagen ben ik gestopt met het lezen van de artikels. Het leek te gaan over iemand anders dan mij.”
Enorm stresserend
De jonge agente wil anoniem blijven omdat ze vreest voor nog meer negatieve reacties. Tegelijkertijd is ze vastberaden om haar versie van de feiten te vertellen. Dat doet ze samen met haar advocaat Alexandre Wilmotte in zijn kantoor in Hoei, die het betreurt dat de beelden zijn uitgelekt. “Manipulatie van het dossier”, noemt hij dat. “Het was een uitzonderlijk moeilijke interventie”, zegt de agente. “Dat durf ik te zeggen, zelfs al werkte ik op dat moment minder dan een jaar bij de politie. Meneer Chovanec was extreem sterk en leek van persoonlijkheid te wisselen. Dan weer was hij aan het roepen en tieren, dan weer begon hij te lachen en te zingen, een minuut later was hij ons opnieuw aan het beledigen. Het was enorm stresserend. Overal zat bloed en waren uitwerpselen. Vandaag besef ik dat we te maken hadden met een man die zich in een staat bevond van Excited Delirium Syndroom, maar dat wist ik toen niet. Zo’n situatie hadden we nog nooit meegemaakt in Charleroi.”
Op de bewakingsbeelden is te zien hoe Jozef Chovanec die nacht met zijn hoofd tegen de muur en de celdeur bonkte, tot veertig keer toe. Nadat een politieman aan de balie alarm sloeg, gingen vijf collega’s de cel binnen. “We moesten deze man tegen zichzelf beschermen. Hij was in gevaar”, zegt de agente uit Hoei. Zelf betrad ze pas later de cel, om bijstand te verlenen. “Mijn mannelijke collega’s gingen eerst, omdat zij meer kracht hebben.”
Humor om te verwerken
De agente bevestigt dat er in de politiecel ook gelachen werd, maar dat was volgens haar een reactie op het gedrag van Jozef Chovanec. “Het was heel zwaar om die man in bedwang te houden. Als politieagent krijg je te maken met heftige situaties. Humor is een manier van verwerken, om je emoties te kanaliseren.” Terwijl haar collega’s Chovanec in bedwang hielden, is op de bewakingsbeelden te zien hoe de agente uit Hoei de Hitlergroet bracht. Ze strekte haar rechterarm en imiteerde met haar linkerhand een ksnorretje onder haar neus. Wat was de aanleiding voor dat gebaar? “Die man sprak Duits, soms heel luid. Een collega in de gang vroeg wat hij allemaal zei. Ik wilde als antwoord een grapje maken. Twee seconden later besefte ik al dat ik in de fout was gegaan, ook al had ik geen enkele bedoeling met dat gebaar.”
‘‘Vergeet niet dat daar een camera hangt, riep een collega. Maar camera of niet: ik had dat nooit mogen doen. Het was fout en ik heb meteen mijn excuses aangeboden.”
Beseft ze hoe kwetsend het is voor de nabestaanden? “Nogmaals: toen ik mijn arm strekte, bedoelde ik daar niets mee.”
Loodzwaar
Even later arriveerde het MUGteam en kreeg Jozef Chovanec een injectie in de bil. Daarop volgde een hartstilstand. “Dat was ook voor ons een shock. Wij hebben de interventie nog administratief afgehandeld en niet meer veel gezegd. Toen ik thuis kwam, heb ik alles aan mijn familie verteld. Over de moeilijke interventie, het dramatische einde, maar ook over de Hitlergroet. Het was een soort trauma, waar ik mee moest omgaan. Twee dagen later ben ik wel weer aan het werk gegaan, maar ik ben nog regelmatig met het stressteam gaan praten over wat er die avond was gebeurd.” De politieagente benadrukt dat ze meteen na de feiten haar hiërarchische overste heeft gecontacteerd om zich te verontschuldigen over de Hitlergroet, en de context uit te leggen. “Ik schaamde me en wilde ook dat mijn oversten wisten dat hier geen antisemitische intenties inzaten. We hebben een debriefing gehad. Daarna ben ik door het Comité P verhoord over de feiten. Tegenover hen heb ik hetzelfde verklaard als nu.”
Overplaatsing
Na het uitlekken van de beelden deze zomer werd de agente die de Hitlergroet deed, overgeplaatst naar een binnendienst in Brussel waar ze sindsdien een administratieve functie uitoefent. Of ze bij de politie wil blijven werken? “Absoluut. Als kind droomde ik al van een job bij de politie. Het is voorlopig niet aan de orde, maar als het kan, wil ik ook terugkeren naar Charleroi. Ik werkte er in een fantastisch team en door wat we meegemaakt hebben, zijn we nog hechter dan vroeger. Het is loodzwaar geweest, maar opgeven staat niet in mijn woordenboek.”