Systeem van terugdraaiende teller onwettig

Het Grondwettelijk Hof heeft de regeling vernietigd waarbij eigenaars van zonnepanelen de garantie kregen om 15 jaar lang gebruik te mogen van hun terugdraaiende teller.

De regeling dateert nog van de vorige regering. Die wilde bij de uitrol van de slimme meters de eigenaars van zonnepanelen de keuze laten: instappen in het nieuwe systeem waarbij de digitale meter het werkelijke verbruik meet; of in het oude systeem blijven van de terugdraaiende teller.

Die beide systemen mogen niet naast elkaar bestaan, oordeelt het Grondwettelijk Hof. Het arrest heeft volgens Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) niet alleen gevolgen voor de 101.000 eigenaars van zonnepanelen die ook over een digitale meter beschikken, maar ook voor de andere 470.000 eigenaars die de meter nog moeten krijgen. Demir vindt dat deze eigenaars gedupeerd zijn en probeert nu naar een oplossing te zoeken. Ook Vlaams minister Lydia Peeters (Open Vld) - die de regeling indertijd via het parlement invoerde - vindt dat de mensen terecht ontgoocheld zijn. Volgens energiedeskundige Alex Polfliet zijn de eigenaars in één woord “gejost”. “De grootste verliezers zijn de mensen die vorig jaar nog snel een installatie hebben gezet”, zegt Polfliet. “Zij grijpen naast de subsidies die energieminister Demir vanaf 1 januari heeft voorzien én naast de terugdraaiende teller.”

Eigenaars van zonnepanelen zullen hun teller niet meer voor 15 jaar kunnen laten terugdraaien. Tot eind vorig jaar hadden ze de keuze om in het oude systeem van de terugdraaiende teller en een forfaitair tarief te stappen of in het nieuwe systeem waarbij de digitale meter het werkelijke verbruik meet. Die beide systemen mogen niet naast elkaar bestaan, oordeelt nu het Grondwettelijk Hof.

“De politiek mag hier niet te licht over gaan, daarvoor zijn er te veel Vlaamse gezinnen gedupeerd”, zegt Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) die de komende dagen naar een oplossing probeert te zoeken. “De regeling wordt niet met terugwerkende kracht vernietigd en er zijn geen gevolgen voor de eindfacturen uit het verleden. De uitspraak heeft wel gevolgen voor ongeveer 101.000 gezinnen die investeerden in zonnepanelen en over een digitale meter beschikken. Indirect heeft het arrest mogelijk ook gevolgen voor ongeveer 470.000 installaties die nog een digitale teller moeten krijgen. Deze uitspraak komt voor mij niet totaal onverwacht. Dat is de reden waarom ik sinds mijn aanstelling herhaaldelijk heb gewezen op de gevaren van een rush op de terugdraaiende teller én ook enkele energieleveranciers en -installateurs tot de orde heb geroepen wanneer die richting consumenten liet uitschijnen dat het ging om een 15-jarige zekerheid zonder de procedure van het Grondwettelijk Hof te vermelden.”

Lydia Peeters

In april 2019 - vlak voor de verkiezingen - besliste de Vlaamse regering om de eigenaars van zonnepanelen nog voor 15 jaar te laten genieten van het systeem van de terugdraaiende teller. Een overgangsregeling die de uitrol van de slimme, digitale meter moest vergemakkelijken.

“Het decreet dat dit regelde, was een parlementair initiatief”, zegt Lydia Peeters (Open Vld) die toen minister van Energie was. “Dat is uitgewerkt door parlementsleden van N-VA, Open Vld en CD&V en getoetst aan Europese regelgeving. Oppositiepartijen sp.a en Groen hebben niet tegen gestemd, maar zich onthouden. Het draagvlak was dus groot. Ik hoop dat dit draagvlak er nog altijd is. We zullen samen naar een oplossing moeten zoeken zodat de eigenaars van zonnepanelen niet de dupe zijn, want mensen mogen het vertrouwen in het beleid niet verliezen. Ze zijn terecht ontgoocheld en dit is nefast voor toekomstige investeringen in groene energie.”

Vreg

De energieregulator stapte vlak na de verkiezingen naar de rechter. Een van de argumenten was dat die overgangsregeling discriminatie in de hand werkt tussen wie wel en wie niet over zonnepanelen beschikt. Een ander argument was dat dit de eigenaars van zonnepanelen niet aanmoedigt om hun stroom meteen zelf te verbruiken in de plaats van dit op het net te injecteren. Een derde argument was dat de regeling de tariefbevoegdheid van de regulator schendt: een gebruiker kon namelijk zelf zijn tarief kiezen.

In de praktijk bleek ook al snel dat de meeste eigenaars bij een nieuwe installatie kozen voor de terugdraaiende teller waarbij ook het hele voordeel van de slimme meter niet benut werd. Als u zelf niet wist welk systeem het voordeligst was, stelde Fluvius zelfs voor om nog een jaar te wachten zodat u uw gebruik beter kon inschatten. “Ze staan blijkbaar erg op de rem om hun klanten voor het nieuwe systeem zonder terugdraaiende teller te laten kiezen”, vindt Vlaams Parlementslid Johan Danen (Groen). “Het decreet dat nu vernietigd wordt, was kaduuk. En dat wist de regering. Er waren twee negatieve adviezen van de Raad van State en een negatief advies van de Vreg. De uitkomst van dit arrest van het Grondwettelijk Hof stond dus in de sterren geschreven. Met het decreet werden beloftes gemaakt waarvan men wist dat men die niet kon waarmaken. Terwijl er andere en meer rechtszekere alternatieven op tafel lagen. Wij roepen minister Demir op om een oplossing uit te werken. Het feit dat ze die hiervoor nog niet heeft, getuigt van gebrek aan een proactieve aanpak.”