Europees gezichtsverlies

Als de bestrijding van de coronacrisis een voetbalwedstrijd was, dan stond de Europese Unie na vijf minuten al 0-3 achter. Terwijl de Verenigde Staten en Groot-Brittannië aan een razend tempo vaccineren, met respectievelijk 12,5 en 19 procent van de bevolking die al minstens één dosis kreeg, hinkt Europa met nog geen 4 procent ver achterop. Europa heeft achteraf bekeken te voorzichtig onderhandeld. Op het moment dat andere landen al lang contracten sloten, bleef Europa bakkeleien over de aansprakelijkheid en de prijs. Pas half augustus werd het contract met het Brits-Zweedse AstraZeneca beklonken, ruim twee maanden na Groot-Brittannië. Door die risico-averse houding staat Europa nu achteraan in de rij. Er zijn contracten, maar van zodra er productieproblemen opduiken is het first come, first serve. We kunnen ons het leedvermaak dezer dagen in Londen al voorstellen. Zenuwachtigheid, paniekvoetbal en blunders zijn het gevolg in Brussel. Om te vermijden dat AstraZeneca in de EU geproduceerde vaccins en masse zou uitvoeren, kwamen er exportcontroles. Dat net het continent dat drijft op vrijhandel zich protectionistisch opstelt zorgde wereldwijd voor gezichtsverlies. Toen plots bleek dat het besluit ook een nieuwe grens zou opwerpen tussen Ierland en Noord-Ierland, een heikel thema in de Brexit-onderhandelingen, moest EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen zelfs openlijk door het stof. “Alleen de paus is onfeilbaar”, liet haar woordvoerster weten. Maar die leidt gelukkig geen economisch blok met 448 miljoen inwoners.

De EU is als een beloftevolle voetballer die voortdurend kritiek krijgt omwille van zijn belabberde prestaties, hoogst onzeker wordt en op den duur begint te blunderen. Daardoor worden goede zaken al snel vergeten. Bijvoorbeeld dat Europa vanaf juni wel eendrachtig handelde en een interne vaccinoorlog kon vermijden. Kleine landen als het onze krijgen op die manier relatief gezien evenveel vaccins als grotere broers Frankrijk en Duitsland. Gezien de herinnering aan de onverkwikkelijke strijd om mondmaskers is dat geen kleine prestatie. Alleen moeten de vaccins dan wel volgen.

Alles begint daarbij met risico durven nemen. Dat kan alleen als Europa echt onafhankelijk kan optreden, zonder telkens achterom te moeten kijken naar de 27 lidstaten. Net dat is het telkens terugkerende probleem: de terughoudendheid van lidstaten om echte macht af te staan aan Brussel doet de Unie verzanden in immobilisme. En dat geeft de tegenstanders van verdere Europese integratie ironisch genoeg meer munitie om een uitbreiding van de macht van Brussel te bestrijden. Zo blijven we bezig. Ook als we straks gevaccineerd zijn.