Verguisd, verantwoordelijk, maar niet veroordeeld
“De schaduw van Trump zal nog
lang over de Republikeinse partij
blijven hangen”
David Criekemans
Professor Geopolitiek UAntwerpen
Zeven Republikeinse senatoren hebben zaterdag meegestemd voor het impeachment van ‘hun’ (gewezen) president. Een unicum, maar niet genoeg om Donald Trump schuldig te verklaren voor de dodelijke rellen in en rond het Capitool op 6 januari. En al zeker niet genoeg om Trump definitief af te schrijven. “Trump blijft de Republikeinse partij de komende jaren gijzelen.”
Alweer is Donald Trump vrijgesproken in een impeachmentprocedure, en alweer klopte hij zich meteen vol vuur op de borst. “In de komende maanden heb ik veel met jullie te delen, en ik kijk ernaar uit om samen onze ongelooflijke reis voort te zetten om Amerika weer groot te maken voor al onze mensen”, liet hij de wereld enkele minuten na de uitspraak weten. Maar anders dan die eerste keer, kan hij nu niet vieren binnen de muren van het Witte Huis. En anders dan die eerste keer, wist hij nu zijn partijgenoten minder te overtuigen.
57 senatoren vonden dat Trump de aanstoker was van de bestorming van het Capitool, 43 senatoren stemden onschuldig. Niet genoeg voor een tweederdemeerderheid, maar wel een historische stemming. Ook zeven van de vijftig Republikeinse senatoren stemden namelijk voor een veroordeling van Trump. Bij het impeachmentproces in 2019 wilde alleen senator Mitt Romney de president veroordelen voor zijn optreden in Oekraïne. Het toont dat het politieke krediet van Trump een knauw heeft gekregen. “Een ontsnapping voor Trump, geen eerherstel”, kopte The New York Times na de vrijspraak. Want naast de Republikeinen die tegen hem stemden, waren er ook anderen die hem scherp veroordeelden.
Spreidstand
De opvallendste spreidstand was die van de Republikeinse fractieleider in de Senaat Mitch McConnell, een van de machtigste politici. De vroegere bondgenoot van Trump zei in een vlammende speech dat Trump zonder enige twijfel “praktisch en moreel verantwoordelijk” is voor de gebeurtenissen in het Capitool die vijf mensen het leven hebben gekost. “De mensen die dit gebouw bestormden, geloofden dat zij handelden naar de wensen en instructies van hun president. En dat was een voorspelbaar gevolg van een crescendo van valse verklaringen, complottheorieën en roekeloze overdrijving die de verslagen president bleef schreeuwen in de grootste megafoon op planeet aarde.” Toch stemde McConnell tegen impeachment. Hij beriep zich, net als veel andere Republikeinen, op een technische kwestie: ze vinden het ongrondwettelijk om een impeachment te vragen van een niet langer zittende president.
Dat toont volgens experts hoe
Trump de touwtjes in handen blijft houden binnen zijn partij. “De schaduw van Trump over the grand old party is veel groter dan sommigen durfden te vermoeden en zal nog lang blijven hangen over die partij”, zegt professor geopolitiek en Amerikakenner David Criekemans (UAntwerpen). Volgens hem hebben sommige senatoren Trump niet schuldig verklaard uit angst voor hun eigen politieke toekomst. “Niet vergeten dat sommigen onder hen binnen twee, vier of zes jaar herverkozen moeten worden.” Dat komt omdat elke twee jaar een derde van de Senaat hernieuwd wordt en er dan verkiezingen worden gehouden in bepaalde staten. “Sommige van die politici vreesden dat Trump hen politiek zou afmaken of bij de verkiezingen een andere kandidaat naar voren zou schuiven bij zijn aanhang, als ze voor zijn impeachment hadden gestemd.”
Oorlogskas intact
Die aanhang blijft garant staan voor miljoenen Amerikaanse stemmen, zegt ook Amerika-expert Kristiaan Versluys (UGent). Vandaar ook de houding van McConnell. “Hij moet de voormalige president tegelijk omarmen en afstoten: om Trumps aanhang noch het belangrijke middenveld te verliezen.”
Is er dan nog een kans dat Trump ooit als president terugkeert? Zijn impeachment had dit onmogelijk gemaakt, nu is het aan Trump om daar zelf over te beslissen. “Onderschat hem zeker niet”, zegt
Versluys. “Alles zal volgens mij afhangen van wat Joe Biden zal verwezenlijken als president. Presteert hij ondermaats, dan kan het populisme snel weer de kop opsteken. En we weten allemaal dat Trump als volksmenner geniaal is.”
Ook Criekemans durft niet te zeggen dat Trump voorgoed weg is. “Vraag is hoe besmeurd zijn naam zal zijn na de vele andere rechtszaken die hem nog staan te wachten.” In zekere zin is Trump na dit proces zelfs machtiger geworden als voormalig president, zegt Criekemans. “Hij loopt niet constant meer in het vizier, maar hij kan aan de touwtjes trekken waar sommige Republikeinse senatoren aan vasthangen als poppen. Wees maar gerust dat hij zo vanonder een palmboom mee de politieke agenda zal proberen te bepalen en president Biden stokken in de wielen zal proberen te steken. En niet vergeten dat hij door allerlei inzamelacties nog een oorlogskas heeft.”