Prof. Maddens: “Partijen moeten meer voor eigen inkomsten zorgen”
Sinds de affaire rond Sihame El Kaouakib (Open Vld) losbarstte, stijgt de druk om de zeer royale partijfinanciering in te perken. “Het zou beter zijn als partijen voor eigen inkomsten zouden zorgen, via een systeem van crowdfunding bijvoorbeeld”, vindt professor politieke wetenschappen Bart Maddens (KU Leuven).
Sinds bekend raakte dat Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi 50.000 euro van Open Vld kreeg om campagne te voeren, is de discussie uitgedeind naar de erg royale partijfinanciering. In 2019 ontvingen alle Belgische partijen samen maar liefst 73 miljoen euro. N-VA had eind 2019 een nettovermogen van 31,7 miljoen euro, sp.a van 13 miljoen, CD&V van 11,7 miljoen, Open Vld van 6,6 miljoen, Vlaams Belang van 5,9 miljoen, Groen van 4,3 miljoen euro en landelijke partij PVDA/PTB van 6,7 miljoen. Dat geld stroomt binnen via allerlei bronnen: federaal, regionaal en provinciaal. “De federale financiering bestaat uit een forfaitair bedrag aangevuld met een bedrag per stem. Dat forfaitair bedrag is goed voor ongeveer 10 procent van de financiering, de resterende 90 procent hangt af van het aantal kiezers”, legt professor Maddens uit, auteur van De prijs van politiek. Nu circuleren er voorstellen om het forfaitaire deel op te trekken en het variabel deel te plafonneren. “Maar dat zou betekenen dat N-VA en Vlaams Belang minder zouden krijgen. Terwijl de kleine Vivaldi-partijen uit de meerderheid hier net goed zouden uitkomen. Aangezien de twee grootste partijen in de oppositie zitten, lijkt het alsof de meerderheid de oppositie sanctioneert en dat is toch een moeilijk verhaal.”
Giften
“Bij de Zesde Staatshervoming heeft men een historische kans gemist om te bezuinigen op de financiering”, zegt Maddens. “De Senaat wordt sindsdien niet meer rechtstreeks verkozen, die financiering had men dus kunnen laten vallen. Maar in plaats van in de financiering te snoeien, heeft men die net verhoogd. Ik verwacht deze keer ook niet dat ze eigen vlees zullen snijden.” Maddens pleit er al langer voor om de partijen minder afhankelijk te maken van overheidsfinanciering. “Een partij zou meer voor eigen inkomsten moeten zorgen. Dat kan voor een deel van leden komen en voor een ander deel van giften. Voor elke euro die een partij zo krijgt, zou de overheid een euro kunnen toeleggen. Ontwikkelingsorganisaties worden soms zo gefinancierd. De giften van privépersonen begrens je best tot een bepaald bedrag, want je moet vermijden dat mensen invloed kunnen kopen. Maar het is ook niet per se slecht om giften van bedrijven te aanvaarden, op voorwaarde dat die transparant zijn. Duitsland werkt zo. Daar kan je bijvoorbeeld zien aan welke partij
een bedrijf een groot bedrag schenkt en kan je als klant beslissen of je het daar eens mee bent.”
Crowdfunding
België is momenteel een van de weinige Europese landen waar giften van bedrijven in het algemeen verboden zijn. Maar als privépersoon mag je wel vier keer 500 euro schenken. “Partijen in ons land hebben nu geen nood aan giften aangezien ze al genoeg financiering ontvangen van de overheid. Ze beschikken over een stabiele vorm van inkomsten, daarom betwijfel ik of ze het bestaande systeem wel willen veranderen”, zegt Maddens. “Ik denk eerder aan het principe van crowdfunding. Je laat zoveel mogelijk mensen een klein bedrag geven. Grote voordeel van giften is dat je meteen democratische feedback krijgt. Als je een moeilijke beslissing moet nemen die slecht valt bij de achterban, zullen je inkomsten dalen. Neem nu het rekeningrijden: als de mensen dit niet willen, dan moet je daar rekening mee houden.”
Wouter De Vriendt, Kamerlid voor Groen, wil met een voorstel komen om de partijfinanciering in te perken. “Want het is niet de bedoeling dat partijen zwemmen in het geld”, zegt De Vriendt. Tegelijkertijd wil hij ook de uitgaven op sociale media plafonneren. “België is wat dat betreft een van de koplopers in Europa. Partijen als Vlaams Belang, N-VA en PVDA bieden tegen elkaar op, ze kopen nu likes en volgers”, zegt De Vriendt.
Maar van die beperkingen voor sociale media krijgt professor Maddens koude rillingen. “Hoe partijen hun geld inzetten, is hun zaak”, vindt hij.