Vrijwilligers onderzoeken zwerfvuil op Maasoevers
AFVAL DILSEN-STOKKEM/ KINROOI/MAASEIK/ MAASMECHELEN/LANAKEN Een tiental vrijwilligers van ‘Schone Rivieren’ brengt deze maand opnieuw het afval op de Maasoevers in kaart. Zo hopen ze de bron van het afval op te sporen. In 2019 werden er nog 596 stukken afval per honderd meter gevonden.
Een tiental opgeleide vrijwilligers van het Nederlandse project ‘Schone Rivieren’ is momenteel aan de slag in het RivierPark Maasvallei. Een maand lang onderzoeken ze het afval op de Maasoevers. Het initiatief komt van de Nederlandse milieuorganisatie IVN, Plastic Soup Foundation en stichting De Noordzee. Samen willen ze dat er vanuit de Belgische en Nederlandse rivieren geen plasticafval meer naar de Noordzee vloeit. Zo’n 80 procent van al het afval in de zee komt namelijk uit rivieren. De Maas speelt daarin een belangrijke rol.
Voor het derde jaar op rij gaan ‘burgerwetenschappers’ daarom op de Maasoevers aan de slag. Dat doet Schone Rivieren in samenwerking met het Regionaal Landschap Kempen en Maas, vertelt Sofie Wyns van het RLKM. “Gewapend met een clipboard, handschoenen, vuilniszakken en de bekende blauwe fluohesjes gaan vrijwilligers de hele rivier af. Via de gestandaardiseerde OSPARmethode turven ze al het afval; van grootte tot soort. Het voorjaar is daarvoor de perfecte periode, omdat er ’s winters nauwelijks planten groeien zichtbaar is.”
Statiegeld
en
alles
goed
Via het onderzoek hoopt Schone Rivieren de voornaamste bronnen van vervuiling op te sporen. IVN-projectleider Noï Boesten legt uit: “Tot 2017 organiseerden we enkel opruimacties. Dat is mooi voor de bewustwording, maar daarmee los je het probleem niet op. Door in kaart te brengen wat de bronnen zijn, kunnen we de vervuiling aanpakken. Zo drijven er bijvoorbeeld enorm veel kleine blikjes en plastic flesjes in de Maas. Dankzij die data heeft de Nederlandse regering statiegeld daarop ingevoerd. Dat willen we op termijn in België ook verwezenlijken. Maar ook vervuilende bedrijven komen zo in ons vizier. Uiteindelijk hopen we stap voor stap onze rivieren schoon en plasticvrij te krijgen.”
Waterstand
De hoeveelheid gevonden afval blijft doorheen de jaren vrij stabiel. In 2019 werden er op de Belgische Maasoevers gemiddeld zo’n 596 stukken afval per honderd meter gevonden, in 2018 waren dat er 632. Het grootste deel daarvan is ondefinieerbaar zacht en hard plastic, kleiner dan 50 centimeter. Daarna volgen snoepen chipsverpakkingen, sigarettenfilters en plastic flesjes (inclusief dopjes). Wattenstaafjes duiken ook vaak op in de rivier.
In 2020 werd wel opvallend minder afval gevonden, zo’n 376 stukken per honderd meter, maar dat is een vertekend beeld. “Door corona is er gewoon veel minder onderzoek gevoerd. De cijfers blijven doorheen de jaren helaas nog vrij stabiel. Enkel door de waterstand fluctueren de cijfers jaarlijks wat; hoe hoger het water staat, hoe meer afval wordt afgezet en dus ook gevonden. Dit jaar viel er veel regen en sneeuw, vermoedelijk zullen onze onderzoekers dus meer afval aantreffen.”
Opruimacties
Om al dat afval op te ruimen, wordt al sinds 2012 de actie Maas.net georganiseerd. Een samenwerking tussen de Maasgemeenten,
Limburg.net, de Vlaamse Waterweg, Natuurpunt, Limburgs Landschap, de provincie en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland. “Normaal doen we dat na afloop van het onderzoek”, vertelt Wyns. “Dat zou in half maart zijn, maar door corona kan dat niet. Onze actie wordt opgeschoven naar de River Cleanup-dag, in het weekend van 17 en 18 september. Wereldwijd worden dan de handen uit de mouwen gestoken om rivieren en oevers proper te maken. Meestal werken we in het hele Maasland met zo’n 200 vrijwilligers van jong tot oud.”
De afgelopen vijf jaar werd al meer dan 100 ton afval op de Maasoevers verzameld.