Alle hens aan dek voor Braziliaanse variant

Voor het eerst is in ons land de Braziliaanse variant van het coronavirus vastgesteld. Dat is slecht nieuws, want de mutatie is in staat om mensen die al ziek zijn geweest alsnog opnieuw te besmetten. Toch is er ook een verrassend lichtpuntje. “De Britse variant kon ons helpen om de opmars van andere mutaties tegen te houden”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven/ UHasselt).

Na de Britse en ZuidAfrikaanse variant is ook de Braziliaanse variant – oftewel P.1 – opgedoken in ons land. De besmettingen werden vastgesteld bij een man uit het Waalse Seraing, drie personen in Brussel en één in de Vlaamse rand. De Braziliaanse variant is zeldzaam in Europa, en hoe hij zijn weg naar België heeft gevonden, is onduidelijk. De man uit Seraing had recentelijk niet gereisd, maar zijn besmetting is genetisch verwant met een geval in Marseille. Van een Brusselse patient is geweten dat hij of zij contact heeft gehad met iemand die in december in Brazilië is geweest. Hoewel tussen hun bakermat een oceaan ligt, zijn de Braziliaanse en Zuid-Afrikaanse variant bijna hetzelfde. Ze delen drie cruciale mutaties in het spike-eiwit. Twee maken het virus besmettelijker, maar het is de derde – de E484Kmutatie – die experts het meeste zorgen baart. Daardoor kan het coronavirus bepaalde antistoffen ontwijken en mensen makkelijker herbesmetten.

In de Braziliaanse miljoenenstad Manaus ondervinden ze nu de geAlle

“Stel dat de Britse variant zo dominant wordt dat het de andere varianten buiten houdt. Dat zou bijna goed nieuws zijn”

Geert Molenberghs

biostatisticus KU Leuven/ UHasselt

volgen. Daar veroorzaakt P.1 een ernstige tweede golf, hoewel in oktober driekwart van de bevolking al antistoffen had. “Het lijkt erop dat wie Covid heeft doorgemaakt, vrij gemakkelijk weer ziek kan worden met de Braziliaanse variant”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven). Dat heeft ook gevolgen voor de vaccins. “We weten dat ze minder werkzaam zijn tegen de Zuid-Afrikaanse variant. Dat zal bij uitbreiding ook het geval zijn voor de Braziliaanse”, zegt vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen). producenten werken momenteel aan verbeterde versies van hun vaccins. Over de concrete impact op de werking van de huidige generatie is nog weinig geweten. Enkel Johnson & Johnson weet uit een Zuid-Afrikaanse studie dat de algemene bescherming afneemt van 72 naar 57 procent. “Tegen ernstige symptomen blijft het gelukkig wel werken”, zegt Van Damme. Een kleine studie met het AstraZeneca-vaccin zette de Zuid-Afrikaanse regering ertoe aan om die vaccins niet in te zetten. Deze week verwacht het land de eerste J&J-vaccins.

Onverwachte bondgenoot

Bij ons is de Braziliaanse variant beperkt tot een handvol gevallen en maakt de Zuid-Afrikaanse variant ongeveer 4 procent van alle nieuwe besmettingen uit. De Britse variant zit al over de 30 procent en is op weg om in maart dominant te worden. Dat is een geluk bij een ongeluk, want tegen die variant werken de vaccins wél met zekerheid goed. “Ze kan helpen om de andere buiten te houden of op zijn minst de opmars te vertragen”, zegt Molenberghs. Van Damme beaamt: “Stel dat de Britse variant zo dominant wordt dat het die andere varianten buiten houdt. Dat zou bijna goed nieuws zijn.”

“Ik maak mij niet zo heel veel zorgen over die varianten. Ze zijn onderdeel van de epidemie”, zegt viroloog Steven Van Gucht van Sciensano. “Het is belangrijk dat het draagvlak voor de maatregelen voldoende hoog blijft. Als we het virus weinig ruimte geven, dan kunnen we dit onder controle houden. De cijfers van vandaag tonen dat. De curve is stabiel en daalt zelfs een beetje, ondanks de Britse variant.”