Geen as op voorhoofd, wel op kruin
Door corona is er dit jaar geen traditionele Aswoensdag. Grote vieringen en fysiek contact tijdens erediensten zijn verboden. Toch kunnen tienduizenden gelovigen vandaag op een veilige manier hun kruisje krijgen.
Vandaag is het Aswoensdag, het einde van de carnavalsperiode en het begin van de vasten. Traditioneel zakken gelovigen af naar de kerk voor een grote eucharistieviering, waar de priester hen een kruisje op het voorhoofd toedient. Maar de huidige coronamaatregelen bemoeilijken dat: vieringen mogen enkel met maximaal vijftien personen, fysiek contact is verboden.
Toch kunnen gelovigen vandaag een kruisje met as ontvangen, legt vicaris-generaal Karel D’Huys van het bisdom Hasselt uit. “Op sommige plekken vinden kleinschalige eucharistievieringen plaats, maar lang niet overal. Wat wel overal terugkeert, zijn een aantal momenten waarop de priester, diaken of parochieassistent individueel een kruisje toedienen. Dan wel zonder directe aanraking.”
Takeaway
Hoe dat concreet werkt, vertelt deken Luc Herbots van het dekenaat Genk. “Omdat er geen eucharistievieringen plaatsvinden, zijn onze kerken de hele dag geopend. Gelovigen kunnen dan individueel even komen bezinnen en een kruisje halen. Omdat fysiek contact verboden is, gaan we as over het hoofd strooien. Zo werd het oorspronkelijk eigenlijk ook gedaan. Het Vaticaan maakt gebruik van de pandemie om het ritueel van onder het stof te halen. De gelovige buigt zich schuin naar de priester toe, die vervolgens wat as strooit op zijn kruin. Een ritueel uit de oudste dagen van het christendom.”
Het dekenaat Pelt schakelt de hulp in van een wattenstaafje, zegt deken Jan Philippe. “We organiseren ’s morgens en ’s avonds een moment voor de asoplegging. Ik noem het een soort van ‘as-takeaway’. Net zoals in andere parochies strooien we voornamelijk as op de kruin. Maar het kan ook met een dik wattenstaafje, waarmee we vanop afstand een kruisje op het voorhoofd maken. Dat deden we ook tijdens de vormsels. Veel van onze gelovigen zijn bang om naar buiten te komen, ook hen vergeten we niet. Daarom versturen we honderden kaartjes met een kruisje naar gelovigen in het dekenaat. Zo’n 550 voor Overpelt alleen al.”
Heel beperkt
Sommige parochies houden wel nog een kleinschalige eucharistieviering, met vijftien personen. In de Hasseltse Sint-Quintinuskathedraal zit bisschop Patrick Hoogmartens de heilige mis voor. “Helaas in heel beperkte kring”, vertelt deken Ali Cornelissis. “Enkel een aantal medewerkers van het bisdom zijn aanwezig als vertegenwoordigers van de geloofsgemeenschap. Maar over heel het dekenaat zijn kerken wel open voor een individuele asoplegging en een korte bezinning. We zijn blij dat we dit toch kunnen organiseren. Het is een eerste bescheiden stap om te tonen dat we op een veilige manier ons geloof kunnen beoefenen. Mensen hebben daar nu meer dan ooit nood aan.”
Palmtakjes
Het kruisje met as is dan ook een belangrijk ritueel voor christenen wereldwijd. “Het symboliseert de start van de veertigdagentijd en de soberheid”, vertelt de vicaris-generaal. “Die vastenperiode herinnert ons aan Jezus Christus, die na zijn doopsel veertig dagen doorheen de woestijn trok zonder te eten of te drinken. Het kruisje wordt meestal toegediend met de
woorden ge zijt stof en tot stof
keert gij terug. Dat maakt ons bewust van onze eindigheid, onze eenvoud. De vasten is zo een tijd van inkeer en van bezinning.” De assen zijn afkomstig van verbrande palmtakjes. “Meer bepaald de palmtakjes die vorige Palmzondag gezegend werden. De overschotten worden dan op Aswoensdag bij elkaar gebracht, fijngemalen en verbrand. Vaak gebeurt dat in de kerk. Vervolgens wordt met die assen het kruis opgelegd. Dat maakt de cyclus rond: op Palmzondag eindigt de veertigdagentijd, op Aswoensdag begint ze.”