Belgische bestuurt Mars-robot van aan haar bureau
RUIMTEVAART BRUSSEL Als er straks leven op Mars wordt gevonden, dan is dat met dank aan onze landgenote Vinciane Debaille (42). De Brusselse geologe is één van de vijf Europese wetenschappers in het Marsteam, en zal meebeslissen waar robotjeep Perseverance precies stalen moet nemen. “Daarna is het tien jaar wachten tot de grondstalen weer op Aarde zijn en ik ze hier kan onderzoeken”, zegt Debaille.
“Het is zoeken naar een speld in een hooiberg. Maar dan nóg moeilijker”, zegt Vinciane Debaille (ULB), een autoriteit op het vlak van buitenaards gesteente. De omstandigheden zijn moeilijk, op Mars. Het gebied is groot en onherbergzaam, de robot kan maar een tiental meter per dag afleggen, en de sporen van leven die hij zoekt zijn alleen zichtbaar onder een microscoop. En toch is Debaille optimistisch over deze NASA-Marsmissie. “We hebben de landingsplek zorgvuldig uitgekozen, om de kans groter te maken dat we sporen van leven vinden. Toch al een goed begin.” Dat was ook de vlekkeloze landing van de Perseverance al. In de controlekamer van het Amerikaanse ruimteprogramma in Californië hielden medewerkers gespannen de adem in tot het bericht kwam dat de robot voet aan degrond gezet had. “Ook voor mij was dat een heel emotioneel moment. Het was ook bijzonder om mee te maken. Als wij op beeld zagen dat de parachute openging, dan was de landing al achter de rug. Er zit namelijk elf minuten vertraging op de beelden.” Een unieke ervaring, dus, maar één die door corona toch wat glans verloor. “Ik was uitgenodigd in de controlekamer, maar door de pandemie was het echt onmogelijk om daarnaartoe te reizen. Zelfs naar de controlekamer van het Europees ruimteagentschap ESA in Frankrijk reizen, lukte niet. Ik volgde de landing in Brussel vanop afstand, met mijn collega’s via Skype toch een beetje rond mij.”
Fossielen van Marsbacteriën
Ook nu Debaille vanaf volgende week zelf mee de Perseverance bestuurt, doet ze dat vanaf haar eigen bureau. “Het is niet zo dat we die besturen met een joystick, of zo. We sturen regels code en programmeren zo de koers van de rover.”
Bedoeling is om de beste plek uit te kiezen om te boren en grond te verzamelen. “In de Jezerokrater, waar de robot is geland, lag miljarden jaren geleden een meer waar een grote rivier op uitkwam. In het afzettingsgesteente van de rivier hopen we overblijfselen van levende organismen te vinden. In een ideale wereld vinden we daar fossielen van bacteriën op Mars. Niet te zien met het blote oog, maar wel heel interessant om te bestuderen. Daarnaast willen we ook meer te weten komen over het ontstaan van de planeet. Daarvoor zullen we ook vulkanisch gesteente verzamelen. We hopen tussen de tien en dertig buisjes van elk 15 gram mee terug te brengen.” Al die moeite voor nog geen halve kilo grond en stof. Maar het wordt hoe dan ook grensverleggend, zegt Debaille. “Het is nog nooit gelukt om gesteentes van Mars op een goedbewaarde manier hierheen te krijgen. Dit is echt iets groots. Voor mij is het altijd een droom geweest. Als kind al was ik gefascineerd door vulkanen. Ik had er een documentaire over gezien, en ik wist dat het dat was dat ik wilde gaan studeren. Nu onderzoek doen naar vulkanisch gesteente op Mars, dat is bijna onwerkelijk.”
Toen ESA een oproep deed voor Europeanen die wilden meewerken aan deze missie, twijfelde Debaille geen moment. “Ik ben blij dat ze mij geselecteerd hebben.
Door mijn ervaring met meteorieten en andere gesteentes, had ik het juiste profiel. Maar tegelijk is het werk ook frustrerend. Als er op Aarde iets mis loopt, keer je gewoon terug om een nieuw monster te nemen. Nu gaat dat niet. We gaan zelfs pas binnen tien jaar weten of alles goed gelukt is. Zo lang zal het duren vooraleer de Perseverance terug is.”