Zeep die geen kleur kent en Noordpool uit zout
‘Format’ is het traject waarin kunsthuis Z33 acht pas afgestudeerde designers en architecten naar Hasselt haalt. Een pandemie later werd dat ‘reFormat’. Maar dat maakt hun werk er niet minder straf op.
Een dankwoordje aan WhatsApp, Zoom en Google Drive mocht niet ontbreken. Wat wil je? De acht laureaten van de tweede editie van Format – dat vroeger Toegepast heette – zagen mekaar één keer in het echt. En toen ging de wereld op slot. Denk dan maar eens samen na over maatschappelijke uitdagingen. “Sinds de groepsfoto in januari verliep alle contact tussen hen digitaal. Onze laureaten zijn echt afgestudeerd met het gewicht van de wereld op hun schouders”, zegt curator Heleen Van Loon. “Terwijl designers en architecten net de oplossingen voor onze tijd kunnen bieden.”
Zet die plaat af
Gelukkig mag de zaak eindelijk open. In het geval van Rachel Hansoul (26) mag je dat letterlijk nemen: onze voormalige Wanatoe-laureate opent The (In)convenience Store, een kleurrijk winkeltje dat uitpuilt van voorwerpen bedrukt met waxprints, zoals we die uit heel wat Afrikaanse culturen kennen. Bijvoorbeeld doosjes zwarte zeep die wat van de Sunlight van weleer weg hebben. Alleen staat er ‘Ik zie geen kleur’ op de verpakking. Terwijl de geborduurde patches een vinylplaat afbeelden waar ‘Amai, gij spreekt goed Nederlands!’ op staat. “Want die plaat mag wel eens afgezet worden.” Een snedige steek onder de speelse visuele humor, zoals we Hansouls werk kennen. “Om mensen echt te laten luisteren, moet je eerst hun aandacht trekken.”
Haar werk mag vormelijk dan tegen de rest afsteken, ook andere laureaten delen Hansouls maatschappelijke betrokkenheid. In het knappe On Melting Ground heeft de Italiaanse Irene Stracuzzi een Noordpooltje uit zout aangelegd, met in het midden een poeltje smeltwater. De reflecties tonen ons hoe door de dooi in de permafrost gevaarlijke methaangassen en slapende bacteriën wakker worden.
Iets te knus
De Oekraïense architecte Oksana Savchuk (30) werpt in Units of Living dan weer een kritische blik op sociale woonst. Dat doet ze met twee kale muren en drie lasers, die de minimale wettelijke groottes van woonruimtes in Nederland, België en Zweden tonen. Of hoe een open ruimte toch benauwend kan zijn. Bij onze 12 vierkante meter en 2 meter 20 hoog ga je onwillekeurig bukken. “Ik kwam tot het besef dat 10 centimeter soms een wereld van verschil maakt toen ik mijn eerste eigen appartement moest inrichten”, aldus Savchuk, die ook aan de PXL werkt. “Door in Nederland te werken, merkte ik dan weer dat het minimum gewoon de standaard was in sociale woningbouw, want dat drukt de prijs. De bouwvoorschriften worden te vaak gemanipuleerd.”
Online platform
Al is er ook aandacht voor de ambacht, zoals bij het Zwitsers-Japans duo Pauline Agustoni en Satomi Minoshima. De twee trokken voor Dorozome naar een Zuid-Japans eiland waar ambachtslui naar eeuwenoude traditie witte garens nog in modder verven. Minstens 85 keer, tot ze diepzwart zijn. Hun werk uit textiel zwiert als een derwisj rond in de exporuimte, terwijl een documentairefilm hun harde labeur liefdevol heeft vastgelegd.
Tot slot is er goed nieuws voor wie er niet geraakt: zoals het een digitaal tot stand gekomen expo betaamt, is er met Deepmind van grafisch vormgever Jore Dierckx een online platform dat alle gedachten en invloeden uit het traject vat. Net als het essay van Josh Plough, de enige andere mannelijke laureaat. Wie er wel geraakt, kan naar believen dingen van Deepmind selecteren op zijn smartphone en afdrukken in een eigen publicatie. Gaan, dus.
→ Re-Format, nog tot 4 april in Z33, Hasselt.
Info: z33.be