Regiovorming laat littekens na
De strijd rond de regiovorming laat littekens na. Gouverneur Lantmeeters komt niet ongeschonden uit zijn eerste belangrijke test, de Limburgse ministers in de Vlaamse regering lijden gezichtsverlies.
De ontboezeming waarmee gouverneur Jos Lantmeeters donderdag zijn persconferentie over de regiovorming begon, sprak boekdelen: “De laatste veertien dagen waren helemaal geen fijne periode.” Die vreemde eerste zin verraadt dat de indeling van Limburg in drie regio’s - Noord, Oost en Zuidwest - niet zonder slag of stoot is verlopen.
Op vrijdag 12 maart besliste de Vlaamse regering om Vlaanderen in 17 regio’s te verdelen. Anders dan de lokale besturen en het middenveld vroegen, werd Limburg niet als één regio erkend, maar in drie gedeeld. Dat stuitte op zoveel verzet dat Vlaanderen de grenzen zelf niet trok, maar die taak overliet aan de gouverneur. Dat was geen geschenk, want Lantmeeters had in oktober na een eerste consultatieronde de Vlaamse regering al laten weten dat de Limburgse gemeenten een indeling niet zagen zitten. Nu moest hij daar zelf tegen ingaan. Tijdens de persconferentie benadrukte Lantmeeters niet voor niets dat hij als “neutrale ambtenaar” niet anders kon dan uitvoeren wat Vlaanderen hem vroeg.
“Alles was al beslist”
Tot verbazing van heel wat burgemeesters was er tijdens die tweede consultatieronde in de paasvakantie nauwelijks nog ruimte voor inspraak. “Hij zei: ‘Begin niet met te zeggen dat Limburg één moet blijven, want dan zijn we bezig met een politiek spel’. Maar wij zijn toch politici? We mogen toch onze mening geven?”, schetst een van de burgemeesters de gesprekken.
Wat nog meer verbaasde, was dat de gouverneur tijdens die online vergaderingen (die in groep verlopen met telkens een paar burgemeesters) meteen een kaart op tafel legde met drie regio’s. “Het sjabloon lag klaar. We moesten niet eens ‘ja en amen’ zeggen, ‘ja’ volstond”, zegt een burgemeester. Een andere: “De nota lag klaar, alles was al beslist.”
Die kaart zou in het begin van de paasvakantie gemaakt zijn op basis van gesprekken met de Limburgse ministers en de burgemeesters van Hasselt en Genk, Steven Vandeput (N-VA) en Wim Dries (CD&V). Verschillende andere burgemeesters, die deze werkwijze tijdens de consultatie in vraag stelden, botsten op wat zij een “arrogante” en “autoritaire” gouverneur noemen.
“Als hij zichzelf een neutrale ambtenaar noemt, waarom maakte hij dan een kaartje?”, vraagt de Lanakense
burgemeester Marino Keulen (Open Vld) zich af. “In het definitieve advies staat dat er nog altijd 36 van de 42 burgemeesters één regio willen in Limburg. Als er zoveel verzet is, had de gouverneur daar als een notaris akte van moeten nemen en zijn opdracht moeten teruggeven aan de Vlaamse regering. Met de duidelijke boodschap dat er geen draagvlak is voor deze hervorming.”
Lakei van N-VA
Lantmeeters, die voor zijn aanstelling op 1 september 2020 zes jaar Vlaams Parlementslid was voor N-VA, wordt met andere woorden verweten zich te zeer te laten leiden door wat de Vlaamse regering (en dan vooral zijn voormalige partij) wil, en te weinig de verdediger te zijn van Limburg en de lokale besturen.
Zelf beklemtoont de gouverneur dat hij sinds zijn aanstelling alle lijnen met N-VA heeft doorgeknipt. Binnen zijn voormalige partij was de afgelopen weken zelfs ergernis te horen over de te onafhankelijke rol die Lantmeeters zou spelen. Maar dat hij in zijn uiteindelijke advies uitgaat van een indeling op basis van de brandweerzones (een idee dat uit de koker komt van zijn voormalige partijgenoot Steven Vandeput) wekt bij veel burgemeesters het gevoel dat hij zich bij zijn eerste grote test vooral gedraagt als een lakei van N-VA. Het vertrouwen van een deel van de burgemeesters in de gouverneur is daardoor op zijn minst grondig geschonden en dat laat hoorbaar littekens na.
Niet eerlijk
“Ik begrijp niet wat ik verkeerd heb gedaan”, zegt Lantmeeters
daags na de persconferentie. “Ik heb in een eerste advies in oktober gezegd dat een overgrote meerderheid van de burgemeesters voor één regio was. De Vlaamse regering heeft dat naast zich neergelegd. Als ik vervolgens de opdracht krijg om de contouren van drie regio’s af te bakenen, dan vervul ik die opdracht. Temeer omdat er van de 36 burgemeesters die voor één regio zijn, er nu 35 waren die zeiden dat, als het dan toch tot een indeling zou komen, ze zich konden vinden in mijn voorstel. Ik heb al hun verzuchtingen opgesomd in mijn definitieve advies.”
“Dat ik autoritair zou zijn, daar moet ik dus eens goed mee lachen Als de burgemeesters van CD&V en Open Vld kwaad zijn, dan moeten ze hun eigen ministers aanspreken, niet de gouverneur. Het zijn zij die dit hebben beslist, niet ik. Het zijn hun eigen partijen die verdeeld zijn. Ze moeten mij de schuld daarvoor niet in de schoenen schuiven of op mijn kap politieke spelletjes spelen. Dat is niet eerlijk.”
Limburgse ministers?
De vraag die tot nu toe onderbelicht bleef, is welke rol de drie Limburgse ministers in de Vlaamse regering speelden in dit dossier. Met een derde van de regering heeft Limburg een belangrijke stem in Brussel, maar toch werd het brede verzet uit de provincie niet gehoord. Velen vragen zich af welke belangen de ministers dan wel dienen. Dat Zuhal Demir (N-VA) zich op haar partijlijn zette en voor regiovorming pleitte, was geen verrassing. Maar ook Lydia Peeters (Open Vld) en Wouter Beke (CD&V) lieten de beslissing passeren. Binnen de Vlaamse regering is te horen dat Peeters moeilijk durfde ingaan tegen haar partijgenoot Somers. Beke zou niet voluit zijn kunnen gaan omdat zijn partijgenote Hilde Crevits ook West-Vlaanderen plots als één regio wilde behouden. Dat was te veel van het goede en stuitte op verzet van Somers en van N-VA. Beke stelde zich uiteindelijk tevreden met de zogenaamde supraregionale structuur, zodat ondanks de indeling in regio’s de samenwerkingen op Limburgs niveau (zoals Limburg.net) niet zouden worden gedwarsboomd. Maar misschien spelen er nog wel andere, grotere belangen. Zo werd op dezelfde Vlaamse regering in maart ook over het stikstofdossier gepraat. Als er straks financiële compensaties komen voor bijvoorbeeld de afbouw van de veestapel, dan moeten de boeren geld krijgen. Hoopt CD&V door welwillend te zijn voor de regiovorming straks meer voor de landbouw binnen te halen?
“Dat ik autoritair zou zijn? Daar moet ik eens
goed mee lachen”
Jos Lantmeeters
Gouverneur