Strijd tussen Polen en EU op hoogste niveau uitgevochten
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft in het Europees Parlement de Poolse premier Mateusz Morawiecki tot de orde geroepen. De onenigheid is daarmee uitgesproken op het hoogste niveau. “Maar geen van beide kampen zal toegevingen doen”, zegt professor Hendrik Vos.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen sprak gisteren in het Europees Parlement nog maar eens haar bezorgdheid uit over de koers die de Poolse regering vaart. “De Polen wilden democratie, ze wilden de vrijheid om zelf hun regering te kiezen en ze wilden onafhankelijke rechtbanken om hun rechten te verdedigen. Het recente arrest van het Pools Grondwettelijk Hof zet dat allemaal op de helling.” Von der Leyen dreigde met het niet goedkeuren van het Poolse herstelplan maar kondigt nog geen sancties aan, tot ongenoegen van een meerderheid van de Europese parlementairen. “We praten nu al jaren” zegt Hilde Vautmans (Open Vld). “Het heeft nog niets uitgehaald.”
De Poolse premier Mateusz Morawiecki verdedigde vurig het arrest, “ook al zie ik aan jullie gezichten dat jullie het niet met me eens zijn”. Hij denkt er niet aan om uit de EU te stappen, “maar er zijn grenzen aan de Europese bevoegdheden”. Morawiecki is net zoals het Pools Grondwettelijk Hof van oordeel dat de nationale grondwet de hoogste wet is in de EU. De dreiging met financiële straffen noemde hij “onaanvaardbaar”.
Dat laatste is wel het meest evidente instrument om de Polen op andere gedachten te brengen. Een klassieke inbreukprocedure bij het Europees Hof van Justitie lijkt in dit conflict weinig zoden aan de dijk te zetten.
Sancties
Eind deze week is er een Europese top waar een nieuwe clash wordt verwacht tussen Morawiecki en het gros van de andere lidstaten. De Poolse premier krijgt wel steun van Hongarije en Slovenië, die zelf op ramkoers liggen met de Europese instellingen. In een voorafname op die vergaderingen noemt premier Alexander De Croo (Open Vld) het Poolse arrest “een directe bedreiging voor onze welvaart en veiligheid, ook in België, omdat de Europese samenwerking essentieel is”.
Toch zal het voorlopig bij ronkende verklaringen blijven. “Dit zal nog een eindje doorgaan”, zegt professor Europese Politiek Hendrik Vos (UGent). “Geen van beide kampen zal toegevingen doen. Mogelijk komen er sancties die Polen echt pijn kunnen doen. Maar men zal vermijden om het echt op de spits te drijven.”
“Polen zal uiteindelijk moeten buigen”, verwacht Vos. “Maar dit krijg je pas opgelost als je daar een nieuwe regering krijgt.” Voorlopig worden de protesten in Warschau nog gedragen door burgerrechtenen vrouwenbewegingen die zich bedreigd voelen. Mocht er effectief een deel van de 23 miljard euro voor het economisch herstel worden ingehouden, wordt het ongenoegen misschien breder. In afwachting doet de Commissie nog even alsof ze “het Poolse arrest nog aan het onderzoeken is”, aldus Von der Leyen. Meer dan wat tijdrekken is dat niet.