Zaadje geplant

De oorlog in Oekraïne verloopt voor Rusland niet bepaald volgens plan. Wat in het Westen al langer duidelijk is, werd maandagavond voor het eerst met zoveel woorden toegegeven op de Russische staatszender Rossiya-1. Michail Chodarjonok, een gepensioneerd kolonel en veelgevraagd analist, wond er geen doekjes om: “Geopolitiek zijn we helemaal geïsoleerd. En de toestand dreigt alleen maar erger te worden voor ons.” Als Rusland de politiek-militaire realiteit niet onder ogen ziet, zal “die realiteit ons hard treffen zonder dat we weten wat er gebeurt”.

De vraag is waarom Chodarjonok in primetime een podium kreeg. Op de anders streng gecontroleerde Russische televisie moet de redactie op de hoogte zijn geweest van zijn boodschap. Toch werd er geen stokje voor gestoken. Wie naar de feiten kijkt, ziet een mogelijke verklaring: op het terrein slaagt het Russische leger er maar niet in om een doorbraak te forceren in de Donbas. Nochtans was dat het doel dat Poetin zich had gesteld na de mislukte aanval op Kiev en de daaropvolgende beschamende aftocht uit het noorden van Oekraïne. De troepen in de Donbas boeken mondjesmaat terreinwinst en Marioepol is na bijna drie maanden belegering eindelijk in Russische handen, maar strategisch gezien heeft Rusland geen perspectief. Bij Charkov is Oekraïne zelfs een tegenoffensief gestart. Als dat slaagt, komt de bevoorrading van Russische troepen in de Donbas in het gedrang. Het zegt iets over het momentum, dat met dank aan Westerse wapens, in het voordeel van Oekraïne is gekanteld. Poetin, die zich persoonlijk moeit met de strijd op het terrein, moet dat ook inzien. De verliezen van zijn leger zijn aan dit tempo onmogelijk vol te houden. En de gok van een algemene mobilisatie, die nodig is voor een langdurig conflict, durft hij schijnbaar niet te nemen, uit angst voor binnenlandse onrust. Bovendien heeft de invasie een geopolitieke domino in gang gezet die nu ook Finland en Zweden in de armen van de NAVO heeft gedreven. Rusland zit dus in de hoek. Een gevaarlijke situatie, volgens velen. Al weken wordt geroepen dat we Poetin daarom een uitweg moeten bieden, de kans op de-escalatie. Maar is dat wel nodig? Vroeg of laat zal hij zelf wel zijn conclusies trekken. Een dictator die zijn volk een oorlog in heeft gelogen, kan zijn volk er ook zelf uit liegen. Dat Poetin daartoe in staat is, heeft hij al eerder bewezen. Misschien was dat ook wel de reden waarom Chordarjonok vrijuit mocht spreken: hij plantte een zaadje in de Russische geesten, waarmee een bocht straks makkelijker kan worden verkocht. En een oorlog zonder echte winst toch als een glorieuze overwinning kan worden voorgesteld.