Toch zijn er ook alternatieven om je frietjes in te bakken. Amper nog frituurolie te vinden in supermarkten
Frituurolie? Die is al een tijdje op. Geen idee wanneer die terug binnenkomt”, zegt een verkoopster van Lidl in Hasselt. Boven het lege rek met frituurolie hangt een bordje met de boodschap ‘max. 2 stuks’. Maar zelfs één bus frituurolie in je winkelkar laden, is geen optie. Ook in de andere grote warenhuizen in Hasselt was gisteren geen druppel frituurolie te vinden. “We krijgen nog wel frituurolie binnen, maar dat is nog slechts een kleine fractie van wat we normaal geleverd krijgen”, zegt Ann Maes, woordvoerder van Albert Heijn België. “En als er dan eens frituurolie in de rekken ligt, is die meteen uitverkocht. Ook al hebben klanten die frituurolie misschien niet meteen nodig.” Bij Carrefour klinkt het “dat er nog voorraad is, al wordt die kleiner”. “De volgende bestellingen worden in juni geplaatst, dus zeer binnenkort groeit de voorraad frituurolie opnieuw aan”, zegt Carrefour-woordvoerder Siryn Stambouli.
Oorlog en droogte
Dat u de olie in uw friteuse vandaag maar moeilijk kan verversen, is een gevolg van de oorlog in Oekraïne. Rusland en Oekraïne zijn verantwoordelijk voor zo’n 75 procent van de wereldexport van zonnebloemolie, en die wordt nu net het vaakst gebruikt voor frituurolie. “In Oekraïne zijn er nog grote voorraden zonnebloemolie aanwezig, maar ze geraken niet tot hier omdat de havens aan de Zwarte Zee geblokkeerd zijn”, zegt Xavier Gellynck, professor landbouw- en voedingseconomie aan de UGent. “OostEuropese landen als Hongarije en Roemenië, maar ook Frankrijk en de Verenigde Staten zijn belangrijke leveranciers van zonnebloemolie, maar de oogsten in die landen zijn dan weer in gevaar door de droogte.” Op korte termijn ziet Gellynck niet meteen een oplossing voor de mondiale tekorten aan zonnebloemolie. “Een mogelijke oplossing is dat Oekraïne zonnebloemolie maar ook andere producten over land gaat exporteren, met de trein of per vrachtwagen”, zegt Nicholas Courant, woordvoerder van Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie. “We krijgen de eerste signalen dat die export over land op gang begint te komen in Oekraïne, al zal dat in het begin nog niet om grote hoeveelheden gaan.”
Alternatieven
In de tussentijd zoeken we dus best naar alternatieve producten om onze frietjes klaar te maken. “En die zijn er zeker”, zegt professor Gellynck. “Je kan je frietjes ook perfect in olijfolie bakken, maar dan moet je wel olijfolie nemen die je op hoge temperatuur kan brengen. Als je gewone olijfolie verhit, gaat die immers chemische verbindingen maken die schadelijk zijn voor de gezondheid. Palmolie is ook een optie, al staat die wel ter discussie omdat bij de verbouwing tropisch regenwoud wordt gekapt. Daarnaast bevat palmolie ook verzadigde vetten, die niet goed zijn voor onze cholesterol.” Kokosolie is volgens professor Gellynck ook een goed alternatief. “Kokosolie heeft wel een smaakafwijking bij lagere temperaturen, maar bij hoge verhitting valt die weg. Daarnaast kan je frieten natuurlijk ook in dierlijk vet bakken. Frietjes in ossenvet zijn zeer smakelijk, al is dierlijk vet wel een stuk duurder dan plantaardige oliën.”
Frituren
Het tekort aan zonnebloemolie speelt ook frituren hier en daar parten. “De frituren die met frituurolie op basis van zonnebloemolie werken, plaatsen nu massaal bestellingen. Omdat ze niet zonder frituurolie willen vallen, maar ook omdat ze vrezen dat de prijzen van olie nog verder zullen stijgen”, zegt Bernard Lefèvre, voorzitter van de nationale vereniging voor frituristen. “Maar door dat hamstergedrag van frituristen worden die tekorten aan frituurolie alleen nog maar groter.” Frituren die niet met zonnebloemolie werken, hebben dan weer andere kopzorgen. “Wij werken met een combinatie van runds- en palmvet”, zegt Ronny Voortmans, uitbater van de Frietboetiek in Oudsbergen. “Maar het probleem is dat de prijzen van frituurvet momenteel ook door het dak gaan”, zegt Voortmans. “Waar ik in januari vorig jaar nog 12 euro betaalde voor 10 kg vet, is dat nu al 32 euro. Neem daarbij nog de stijgende energieprijzen en ik zou de prijzen in mijn frituur met 35 procent moeten verhogen. Maar dat kan ik natuurlijk niet maken naar mijn klanten toe.”