Droogterecord komt in zicht
Met amper 40 liter neerslag is de lente van 2022 goed op weg om het droogterecord uit 1976 van de tabellen te vegen. Overschakelen naar code oranje, met een sproeiverbod, is nog niet aan de orde, maar voor de Limburgse landbouwers en de natuur is het nu al vijf voor twaalf.
Hoe erg is de toestand?
Dat het de laatste drie maanden nauwelijks heeft geregend, hoeven we u niet meer te vertellen. Uitgezonderd een paar buien in april verliep de meteorologische lente kurkdroog en uitzonderlijk zonnig. Met nog twee weken te gaan lijkt het er stilaan op dat het droogterecord uit 1976 zal sneuvelen. In maart, april en mei ’76 kwam in Ukkel 69 liter neerslag naar beneden. Nu staat de teller daar op amper 40 liter. Daar komt vandaag en morgen mogelijk 20 tot 40 liter bij, maar zelfs dat zal bij lange niet volstaan om de grondwatertekorten aan te vullen.
Mag ik mijn auto nog wassen?
Nu is in Vlaanderen code geel van kracht, wat betekent dat de provincie waterbesparende maatregelen kan afkondigen. Sinds vorige vrijdag mag in Limburg geen water meer worden opgepompt uit de meeste onbevaarbare waterlopen. Een verstrenging is niet aan de orde. “Het captatieverbod van vorige week was al op de groei, om te vermijden dat we elke week moeten opschalen”, zegt Limburgs arrondissementscommissaris Michel Carlier. Op Vlaams niveau verzamelt de droogtecommissie op 31 mei. “Maar afgelopen maandag is de adviesgroep droogte samengekomen en die heeft niet geadviseerd om op te schalen naar code oranje”, zegt woordvoerster Katrien Smet van de Vlaamse Milieumaatschappij. “Er zijn geen problemen met onze watervoorraad, dus er is ook nog geen nood aan waterbesparende maatregelen. Al vragen we iedereen om het hele jaar door verstandig om te springen met kraantjeswater”
Wat met onze landbouw?
Schade op grote schaal is er volgens de Boerenbond vandaag nog niet in de landbouw. “Sommige teelten krijgen het wel moeilijk”, zegt woordvoerster Vanessa Saenen. “Gewassen als rabarber en spinazie worden nu geoogst en hebben dringend vocht nodig.” Ook de vroege aardappelsoorten snakken naar water. “Die knollen ontwikkelen zich nu volop”, zegt aardappelboer Jan Coenegrachts van Covagri uit Riemst. “Als het vandaag of morgen niet regent, zullen we moeten sproeien op percelen met vroege soorten. De late aardappelen kunnen in de lente wel tegen een stootje. Veel groter probleem is de onkruidbestrijding. Onkruid blijft groeien omdat de bestrijdingsmiddelen weinig effectief zijn zonder vocht.” Landbouwer Johan Hillen uit Helchteren maakt zich vooral zorgen over zijn grasweides. “De maïs kan er nog wel even tegen, maar de groei van het gras is volledig stilgevallen. Als het niet snel gaat regenen, gaat de oogst flink tegenvallen. Dan betaal ik dubbel, want ik heb de opbrengt nodig om mijn melkkoeien te voederen.”
Wat met onze fauna en flora?
We zijn nog maar half mei maar de Limburgse natuur vertoont nu al tekenen van droogtestress. “Verschillende poelen en vennen in De Maten zijn zo goed als uitgedroogd, wat dramatisch is voor de amfibieën die zich voortplanten in poeltjes zonder vis”, zegt David Berx, conservator van het natuurgebied tussen Hasselt en Diepenbeek. Onder meer de rugstreeppad, een beschermde soort, dreigt in de problemen te komen. “In Haspengouw zal ook de kamsalamander het moeilijk krijgen”, vreest Jos Ramaekers, diensthoofd beleid bij Natuurpunt. De Diepenbekenaar ziet hier en daar zelfs al bomen die hun bladeren verliezen door de droogte. Opvallend: niet de zanderige Kempen maar wel vochtig Haspengouw heeft vandaag de slechtste papieren om de droogte door te komen. “In de Kempen droogt de ondergrond weliswaar snel uit, maar heb je geen ondoordringbare lagen”, zegt Ramaekers. “Het water zit er diep, maar de bomen kunnen er met hun wortels bij. In vochtig Haspengouw – de streek ten zuiden van de Demer tot aan Borgloon – zit op één meter diepte een keiharde kleilaag. Die houdt vocht goed vast, maar als die laag eenmaal is uitgeput kunnen planten en bomen nergens anders heen. Hun wortels raken niet door die kleilaag.”
Hoe red ik mijn gazon?
Uw gazon sproeien bij extreme droogte is weinig ecologisch en bovendien overbodig, zo weet tuinjournalist- en architect Marc Verachtert. Zijn belangrijkste advies: maai vooral niet te veel. “Lang gras zorgt voor meer schaduw, waardoor de grond minder snel opwarmt. Er verdampt minder vocht en de groeipunten van het gras worden beschermd.” Standaard maait de Vlaming op twee of drie centimeter. Veel te kort, meent Verachtert. “Zet je maaier liever een paar standen hoger, zeker in droge periodes.” Voor wie nu een tuin aanlegt, heeft de expert nog een gouden tip. “Verwerk compost in de grond, dat houdt het vocht beter vast. En in het najaar zou iedereen een halve centimeter gezeefde compost over het gazon moeten strooien.”