Rooskleurige blik achter de Muur

Sinds de Duitse eenwording in 1990 wordt de Duitse Democratische Republiek (DDR) beschouwd als een anomalie die zo snel mogelijk vergeten moet worden, betoogt de Duits-Britse historica Katja Hoyer in haar boek Achter de Muur. Daarmee vertolkt ze een ergernis die bij veel voormalige Oost-Duitsers leeft. De DDR heeft 41 jaar bestaan, miljoenen Duitsers hebben er een deel van hun leven doorgebracht en koesteren er warme herinneringen aan. Hun verhaal verdient een volwaardige plaats in de Duitse geschiedenis, meent Hoyer.

Stasi

Hoyer werd in de DDR geboren, maar was amper vier toen de Muur viel. Intussen woont ze al jaren in Groot-Brittannië, waar ze doceert aan King’s College in Londen. Dit boek schreef ze voor een nieuwe generatie die opgroeit na de val van de Muur en die Oost-Duitsland dreigt te vergeten. Van verheerlijking kan je Hoyer niet betichten. Ze maakt duidelijk hoe de DDR fout uit de startblokken schoot. Op de vlucht voor het nazisme trokken heel wat Duitse communisten naar de SovjetUnie. In 1945 was driekwart van hen omgekomen in de goelag. Op het hoogtepunt van zijn paranoia beschouwde Stalin de Duitse kameraden als spionnen van Hitler. Slechts een kleine groep aanhangers overleefde. Uitgerekend die fanatici, onder wie het latere staatshoofd Walter Ulbricht, bouwden na de oorlog de DDR uit. De angst voor vervolging zou hen de rest van hun leven begeleiden en leidde tot een ziekelijke controledrang. Het

→Katja Hoyer, ‘Achter de Muur. OostDuitsland 1949-1990’, Uitgeverij Querido, 512 blz, 34,99 euro verklaart waarom het Ministerium für Staatssicherheit (Stasi) zoveel macht kreeg.

Hoyer minimaliseert de ondemocratische gang van zaken in de DDR niet, maar het vormt ook niet de kern van haar boek. De vertrouwde verhalen over vluchtpogingen, de bouw en de val van de Muur blijven beperkt. Het accent ligt op het economische. Hoyer beschrijft hoe het regime schipperde tussen ideologie en een bevolking die snakte naar dezelfde levensstandaard als het Westen. Terwijl de West-Duitse economie gereanimeerd werd door het Amerikaanse Marshallplan, liep OostDuitsland vanaf het begin een ferme achterstand op. In de naoorlogse jaren eiste Stalin 15 miljard dollar aan herstelbetalingen op. De DDR draaide zo in haar eentje op voor het leed dat nazi-Duitsland de Sovjet-Unie had berokkend.

Het gros van de drie miljoen Oost-Duitsers die tot de bouw van de Muur in 1961 naar het Westen vertrokken, deed dat volgens Hoyer niet om ideologische redenen. Ze hoopten vooral op betere levensomstandigheden. Daarom kwam het in 1953 ook tot een massale opstand. De DDR-top was op dat moment al compleet vervreemd van het volk. “Het regent. Ze zullen snel genoeg verdwijnen”, reageerde Ulbricht. Uiteindelijk moest het Sovjetleger de opstand platrollen.

Het was een keerpunt. Om de gemoederen te bedaren maakte Stalins opvolger Nikita Chroesjtsjov een einde aan de wurgende herstelbetalingen. Voortaan kwam er financiële steun uit de Sovjet-Unie. Vanaf midden jaren 50 steeg de welvaart spectaculair. Door te investeren in consumptieartikelen en vrije tijd hoopte het regime

Uitgeversfamilie Baert

Hoofdzetel: Herkenrodesingel 16, 3500 Hasselt Redactie: 011/87 88 00 nieuws@hetbelangvanlimburg.be Verantwoordelijke uitgever: Koen Verwee, Herkenrodesingel 16, 3500 Hasselt Hoofdredactie: Indra Dewitte