Leiden windmolens in je omgeving tot meer gezondheidsklachten?

FACT

Er zijn nog nooit zoveel klachten over windmolens geweest. De voornaamste redenen van de klachten waren geluidshinder en slagschaduw. Hebben windmolens een effect op onze gezondheid?

CHECK

In 2023 waren er 66 klachten over windmolenhinder in Vlaanderen. Dat is het grootste aantal van de afgelopen zeven jaar. Deze cijfers werden zopas opgevraagd door Vlaams Parlementslid

Johan Deckmyn (Vlaams Belang) bij Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). De voornaamste redenen van de klachten waren geluidshinder en slagschaduw.

Hebben die effect op onze gezondheid, of ruimer, op ons welzijn? Hoewel windenergie wordt geprezen als een bron van groene stroom, verzetten omwonenden zich vaak tegen de plaatsing van windmolens in hun buurt. De angst voor een negatief effect op hun gezondheid en welzijn speelt daarin een belangrijke rol.

Geluidshinder heeft het meeste invloed op ons welzijn, want die is zowel overdag als ’s nachts aanwezig. Het geluidsniveau van windmolens is echter zeer bescheiden in vergelijking met de geluidshinder van verkeer of een koelkast die aanslaat. Bovendien moeten de geluidsniveaus in nabijgelegen woningen voldoen aan richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie om zo veel mogelijk hinder en slaapverstoring te vermijden. Dat is best goed geregeld. Waarom stoort het dan wel? Tot lang werd gedacht dat het laagfrequente geluid dat windmolens maken mensen irriteert. Sommigen ervaren het als druk op de oren of trillingen in het lichaam, anderen horen licht brommen of zoemen. Maar recent geluidsonderzoek van het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) toont dat het laagfrequente geluid van windmolens niet meer irriteert dan gewoon geluid. Uit ander onderzoek blijkt dan weer dat vooral het ritmische karakter, het zoeven, hindert. Overigens ervaren omwonenden de geluidshinder sterker wanneer de windmolens in hun gezichtsveld staan.

Als de zon op de wieken van een windmolen schijnt, ontstaat er bewegende schaduw op de grond. Die wordt ook wel slagschaduw genoemd. Slagschaduw kan een hinderlijk knipperend effect veroorzaken op de ramen van huizen. Tegenwoordig probeert men dat te voorkomen door windmolens zorgvuldiger te plaatsen. Als slagschaduw toch niet te vermijden is, adviseert de Hoge Gezondheidsraad om de wieken tijdelijk stil te leggen als de zon erop schijnt. Dat kan in principe automatisch gebeuren op basis van het weer.

Kunnen we ziek worden van windmolens in onze omgeving? Wellicht niet. Uit alle wetenschappelijke studies blijkt dat er geen duidelijk verband is tussen windmolens enerzijds en verstoring van de slaap, hart- en vaatziekten, stofwisselingsziekten of mentale en cognitieve problemen anderzijds.

De Hoge Gezondheidsraad formuleerde in 2013 aanbevelingen om windmolens op een sociaal aanvaardbare manier te plaatsen, met nadruk op het beschermen van levenskwaliteit. De meeste Vlaamse windmolens staan dan ook in landbouwgebieden, langs autosnelwegen en waterwegen, in industriezones en havens. Dat is beter voor de omwonenden, die bovendien minder klachten ervaren wanneer ze kunnen deelnemen aan het plaatsingsproces.

Het recordaantal klachten in 2023 volgt op een jaar waarin er een recordaantal vergunningen werd afgeleverd voor de plaatsing van windmolens. Het ging om 112 windmolens, wat het grootste aantal is sinds 2019. Dat de klachten toenemen, is mogelijk een gevolg van het feit dat er meer windmolens werden geplaatst.