DE HALVE WERELD AFGEREISD OP ZOEK NAAR GELUK, EN DAN IN HANDEN VAN ISIS BELAND
Het trieste lot van een asielzoeker die 8 jaar lang opde vlucht was
Een ‘gelukszoeker’ was hij. Een van de honderdduizenden Eritreeërs die hun land ontvluchtten, op zoek naar een menswaardig leven. Maar T. vond geen geluk, ook niet na een tocht van duizenden kilometers. Hij belandde in de handen van ISIS, en werd vorige week onthoofd.
‘Die ken ik’, dacht Mesi Fashiya, toen ze vorige week door Facebook scrolde. Het scherm stond stil bij nieuwe terreurbeelden van ISIS. Een knielende man in oranje pak, het hoofd gebogen, wachtend op zijn executie. Het was T., een verre neef van Mesi. In 2007 had hij nog even bij haar in Tel Aviv gewoond, daarna was hij naar een vluchtelingenkamp gebracht. En nu was T. dus dood. Onthoofd.
Weg van dictatuur
Het verhaal van T. werd gisteren naar buiten gebracht door The Hotline for Refugees and Mi
grants, een Israëlische hulporganisatie. Zij herkenden drie Eritrese asielzoekers die tot vorig jaar in Israël verbleven. T., de jongste, was in 2007 zijn land ontvlucht. Met de missie die alle jonge Eritreeërs hebben: weg van de ijzeren dictatuur, van een leven in angst en gevangenschap. Op zoek naar een klein beetje geluk. Maar voor T. volgde enkel miserie. Hij maakte een tocht door Egypte en Soedan, waar hij mishandeld werd door mensenhandelaars die hem dumpten aan de grens met Israël. Hij vroeg er asiel aan, maar werd gedropt in een vluchtelingenkamp. Israël aanvaardt geen asielzoekers, maar werkt met zogenaamd ‘vrijwillig vertrek’. ‘In realiteit is dat helemaal niet vrijwillig’, zegt prof. dr. Mirjam van Reisen (Universiteit van Tilburg), expert in mensensmokkel. ‘Ze de-
MIRJAM VAN REISEN Expert mensensmokkel Eritreeërs op de vlucht zijn een enorm kwetsbare groep. Ze komen in handen van mensensmokkelaars en worden gemarteld
porteren vluchtelingen naar Rwanda en Oeganda, waar absoluut geen bescherming is. Ze worden eigenlijk rechtstreeks in de handen van mensensmokkelaars gedropt.’ Zo verging het ook T. Vanuit Rwanda werd hij opnieuw verhandeld, naar bendes in Soedan en Libië. Toch koesterde hij ook nog hoop om bij zijn broer te geraken. ‘Die woont in Noorwegen’, vertelde Mesi Fashiya aan de Israëlische media. ‘De broer vertelde me dat T. tot in Libië was geraakt. En daar op een boot richting Europa stapte.’ Bijna lukte het dus, dan toch. De Middellandse Zee was de laatste etappe naar een beetje geluk. Maar de boot werd onderschept, en T. werd teruggestuurd naar Libië. Daar werd hij gevangengenomen, en raakte hij in de handen van terreurbeweging ISIS. Die hem voor de ogen van de hele wereld onthoofdde. Als reactie op het verhaal veranderden Eritrese vluchtelingen in Europa gisteren hun profielfoto op Facebook in een zwart vlak of een brandende kaars. ‘We zijn in shock’, zegt Daniël (26), die vorig jaar asiel kreeg in België. ‘Dit is zo’n herkenbaar verhaal, wij hebben allemaal zo’n tocht ondernomen. Alleen hadden wij wel geluk.’
30.000 dollar losgeld
Daniël legde in 2012 een gelijkaardige route af. Ook door de Sinaï, waar hij gekidnapt werd. Er werd voor hem liefst 30.000 dollar losgeld betaald – ‘mijn familie, mijn buren, mijn verre ne- ven: iedereen gaf een fortuin om mij in leven te houden.’ Daniël werd ook gedumpt in Israël, waar hij in een kamp terechtkwam. Uiteindelijk kreeg hij asiel in België na een getuigenis voor het Europees Parlement. ‘Toch was dat helemaal niet mijn plan’, zegt hij. ‘Ik wou weg uit Eritrea, maar ik kende de risico’s op weg naar Europa. Ik wist van de kidnappingen, ik wist van de gevaarlijke Middellandse Zee. Daarom wou ik niet naar Europa, maar naar Angola. Alleen: eens ik in de handen van mensensmokkelaars terechtkwam, liep het anders. Ze verkochten me door, ze martelden me en dumpten me waar ze wilden.’ Volgens Van Reisen zijn de ver- halen van T. en Daniël schering en inslag. ‘Eritreeërs op de vlucht zijn een enorm kwetsbare groep. Vandaag zijn het vaak heel jonge jongens, van 12 jaar. Ze komen in de handen van smokkelaars, rebellen en ISIS. Ze worden niet alleen gemarteld en gedood, ze worden ook gerekruteerd als kindsoldaten. Naast de moorden zijn er ook jonge Eritreeërs die in sneltempo radicaliseren, hoewel ze eigenlijk christen zijn.’
Probleem aanpakken
Van Reisen roept dan ook op om het probleem-Eritrea dringend aan te pakken. ‘Eritreeërs voelen zich vergeten door de wereld, en dat is terecht. Er gebeuren talloze drama’s, maar niemand weet ervan. Het verhaal van T. schokt ons nu, maar het is helaas geen uitzondering.’