Nog altijd een extreem gevoelige kwestie
De ‘Armeense kwestie’ is na honderd jaar nog altijd een extreem gevoelig thema in de wereldpolitiek. Terwijl de Armeniërs blijven hopen op een officiële erkenning van de Turken, halen die uit naar iedereen die het woord ‘genocide’ in de mond neemt. Zelfs de paus moet het ontgelden. In 2008 beloofde de toenmalige Amerikaanse senator Barack Obama dat hij ‘de wreedheden van 1915’ officieel als genocide zou laten bestempelen als hij president was. Maar intussen zit Obama zes jaar in het Witte Huis, en van een erkenning is nog geen sprake. ‘Het is nu nochtans het ideale moment, honderd jaar na de feiten’, zegt Roland Breeur van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (HIW) in Leuven, dat volgende week donderdag een congres over de Armeense genocide organi- seert. ‘ Voor de Armeniërs betekent een erkenning veel meer dan een bevestiging van wat er is gebeurd. Voor hen is het een bewijs dat hun verdwenen familieleden ook echt geleefd hebben. Ook al zijn alle sporen van hun bestaan uitgewist.’ Toch zal Obama ook vandaag, tijdens zijn jaarlijkse herdenkingstoespraak, het woord genocide niet in de mond nemen. ‘Jammer’, aldus Breeur. ‘Obama is bang dat hij zo de banden met Turkije zal schaden. Turkije is altijd al een belangrijke bondgenoot van de VS geweest in het MiddenOosten en het land geldt als buffer tussen Rusland en Europa.’ In een twintigtal landen, waaronder België, worden de massamoorden wél erkend als genocide. ‘ Het is een heel moeilijke kwestie. Niemand ontkent de wreedheden die toen begaan zijn, ook Turkije niet. Maar het land ontkent wel dat het ging om genoci- de, een systematische en staatsgeleide uitroeiing van het Armeense volk. Je kan de feiten onmogelijk los zien van de totstandkoming van de Turkse staat. Toegeven dat je toen een genocide gepleegd hebt, is ook toegeven dat je natie aanvankelijk zeer grote gelijkenissen vertoonde met het nazisme.’ Wie wel over genocide spreekt, moet het van Turkije ontgelden. Zo vertroebelde paus Franciscus enkele weken geleden zijn relatie met de Turken door in zijn zondagsmis te verwijzen naar ‘de eerste genocide van de twintigste eeuw’. Eerder deze week werd de Turkse ambassadeur in Oostenrijk nog uit Wenen teruggeroepen omdat het Oostenrijkse parlement de volkerenmoord net officieel erkend had. ‘Dit zal permanente sporen achterlaten op de TurksOostenrijkse vriendschap’, luidde het toen vanuit Turkije.