Professor Landbouweconomie Xavier Gellynck is scherp voor demonstranten ‘Boeren hebben het vooral aan zichzelf te danken’
In plaats van de schuld voor de malaise in de landbouw elders te zoeken, moeten de boeren vooral naar zichzelf kijken. Dat zegt professor Landbouweconomie Xavier Gellynck van de UGent. ‘Het kan niet dat ze zomaar hopen dat de overheid – en dus de belastingbetaler – wel zal bijspringen.’ TOM LE BACQ
‘Veeg voor je eigen deur. Kijk eerst naar jezelf.’ Xavier Gellynck, professor Landbouweconomie aan de UGent, is streng in zijn oordeel over de malaise die de Belgische boeren treft. ‘Ze klagen dat ze weinig geld krijgen voor hun producten. Dat klopt, want ze zijn de zwakste schakel in de voedingsketen. Dus iedereen zegt: laat ons de boeren maar de rekening presenteren als we willen besparen.’ En de landbouw heeft zichzelf in die positie gewrongen, zegt Gellynck. ‘Vroeger was het simpel voor een boer’, zegt hij. ‘Hij produceerde – melk, varkens, tarwe – zo veel hij kon en bracht dat op de markt zonder daarbij na te denken. Er waren subsidies, er was een minimuminkomen. Dat is nu weg. De prijs stuikt in, en de sector is niet voorbereid omdat ze zich jarenlang in slaap heeft laten wiegen.’
Verenigen in holdings
Het aanbod is te weinig afgestemd op de markt, zegt Gellynck. ‘Ze zijn kwaad op voedingsbedrijven en supermarkten. Maar als je met tientallen boeren bij één verdeler aanklopt, en je biedt allemaal hetzelfde product aan, dan is het logisch dat
de prijs keldert. De Vlaamse boeren voerden gisteren samen actie, maar ze beconcurreren elkaar. Ze zouden zich beter verenigen in holdings, om sterker te staan in onderhandelingen met afnemers.’ En ze zouden meer kunnen inzetten op kwaliteit, bijvoorbeeld door via de ‘korte keten’ te werken: rechtstreeks in de buurt verkopen. ‘Er zijn er die daarmee succes boeken, al besef ik dat niet álle boeren het kunnen doen’, zegt Gellynck.
XAVIER GELLYNCK Professor Landbouweconomie
De sector heeft zich jarenlang in slaap laten wiegen, en de boeren beconcurreren vooral elkaar. Ze zouden zich beter verenigen
Velen zijn afhankelijk van export en de wereldwijde markt, waar prijzen enorme sprongen maken. ‘We kunnen blijven basisproducten produceren als UHT-melk ( lang houdbare melk, nvdr.), melkpoeder en boter’, zegt hij. ‘Dat hebben we lang in groeilanden in Azië kunnen verkopen, maar daar proberen ze ook zélf te produceren.’ De landbouwers willen dat Europa bijspringt en quota oplegt met minimale, kostendekkende prijzen voor melk op de Europese markt. ‘Maar moeten we echt de overheid – en dus de belastingbetaler – laten bijspringen? Dat kan alleen tijdelijk’, zegt Gellynck. ‘Ondertussen moet de landbouw zich herstructureren en moderniseren. In elke landbouwersopleiding zou een cursus marketing moeten zitten, zodat boeren weten hoe de markt werkt.’
Bureau-uitleg
Hendrik Vandamme, de voorzitter van het Algemeen Boeren Syndicaat, zegt dat de analyse van Gellynck ‘typische uitleg is van iemand die vooral achter zijn bureau zit’. ‘We moeten ons aanpassen aan de markt? Een boer zaait in oktober en oogst in augustus. Je kan niet voorspellen dat Rusland een embargo zal opleggen. En er zijn boeren die zich groeperen om samen te onderhandelen met distributeurs. Maar wij kunnen niet op tegen landen die aan minder eisen moeten voldoen en die ons dus oneerlijke concurrentie aandoen. Daar moet Europa wél in tussenkomen.’
Elke dag keihard werken, zware schulden en een gebroken huwelijk: dat is de balans van twintig jaar landbouw voor Kris Teugels (37) uit Tielrode. Hij heeft een honderdtal melkkoeien en krijgt nu 26 cent voor een liter melk. ‘Dat moet 35 cent zijn om uit de kosten te komen’, zegt hij. ‘Ik kom al een jaar niet meer rond. Ik heb me in de schulden moeten steken om mijn boerderij aan alle normen te laten voldoen. Ik moest uitstel van betaling vragen aan de bank. Ik weet zeker dat dat bij veel collega’s ook zo is. Hier komen faillissementen van, zelfs familiedrama’s. We leven in omstandigheden waaraan gezinnen kapot gaan.’
Hij spreekt uit ervaring. ‘De toestand van het bedrijf speelde een rol bij mijn scheiding. Mijn vrouw en ik werkten ons elke dag te pletter, maar er kwam geen geld binnen. Dat zorgt voor spanningen. Het is simpel: ik wil geen schatten verdienen, maar eerlijk betaald worden.’ ‘Onze acties mogen de burgers niet treffen. Maar iedereen moet weten hoe erg de situatie is. Mijn zoontje Vic is er vandaag ook bij. Tenzij er iets verandert, geloof ik niet meer in zijn toekomst in de landbouw.’
Landbouwer: ‘Malaise heeft me mijn huwelijk gekost’