Y kromosom nestaje
Naučnici procjenjuju da Y kromosom gubi aktivne gene tokom evolucije i tvrde da je otkriće pokazalo da je izgubljeno pet gena tokom milion godina
Astronomi su pronašli tri do sada nepoznata mjeseca u Sunčevom sistemu, dva koja kruže oko Neptuna i jedan oko Urana. Udaljeni mjeseci zapaženi su pomoću kopnenih teleskopa na Havajima i u Čileu.
Jedan od Neptunovih novootkrivenih mjeseca ima najduže poznato orbitalno putovanje i potrebno mu je 27 godina da pređe jedan krug oko Neptuna, rekao je Scot Shepard, astronom sa Karnegi instituta za nauku u Washingtonu koji je pomogao pri otkrivanju ova tri satelita. Mjesec koji kruži oko Urana, sa prečnikom od osam kilometara, vjerovatno je najmanji mjesec te planete.
Moderan način života i promjene u okolini utiču na ljude i njihovo zdravlje. No, naučnici su došli do zabrinjavajućeg otkrića koje bi moglo dovesti do izumiranja ljudi u budućnosti.
Naime, utvrdili su da ljudski Y kromosom, koji je odgovoran za stvaranje muškaraca, degenerira i mogao bi nestati za nekoliko miliona godina.
Geni
No, nisu ljudi jedini čiji Y kromosom nestaje. I dvije vrste glodavaca već su izgubile Y kromosom i preživjele.
Upravo studija provedena na tim glodavcima, objavljena u Proceedings of the National Academy of Science, pokazala je šta se dogodilo s tim glodavcima i kako su evoluirali.
Kakonaučnicipojašnjavaju,kodsisavaca, pa tako i kod ljudi, žene imaju dva X kromosoma, a muškarci kromosome X i Y. I dok X kromosom sadrži oko 900 gena odgovornih za stvaranje nove osobe, Y sadrži samo 55 gena i mnogo DNA koja nema veze sa stvaranjem novog organizma. Ali Y kromosom ima gen koji je odgovoran za stvaranje muškog embrija. Taj se gen aktivira oko 12 sedmice nakon začeća i pokreće razvoj testisa, koji su odgovorni za razvoj embrija u budućeg dječaka i muškarca.
Naučnici ističu kako je taj omjer X i Y kromosoma drugačiji kod nekih životinja. Naprimjer, australski čudnovati kljunaš ima potpuno drugačije kromosome koji određuju spol životinje. Kod njih je par XY običan kromosom, što bi moglo sugerisati da su i drugi sisavci imali takav par prije nekoliko miliona godina.
Stoga naučnici procjenjuju da Y kromosom gubi aktivne gene tokom evolucije. Procjenjuju da je izgubljeno otprilike pet gena tokom milion godina. Tim tempom, posljednjih 55 gena Y kromosima moglo bi nestati za 11 miliona godina.
Mala razlika
No, to ne mora nužno značiti i da će muškarci nestati. Glodavci koje su naučnici proučavali (evropska krtica voluharica i japanski bodljikavi štakori), uspjeli su preživjeti i bez Y kromosoma. Oni sad imaju samo X kromosom, u jednostrukoj ili dvostrukoj pojavnosti kod oba spola.
Iako naučnici još ne znaju kako ti glodavci određuju spol bez SRY gena, otkrili su kako su većinu gena s Y kromosma preselili na druge kromosome. Otkrili su da je malena razlika u blizini ključnog spolnog gena SOX9 kod bodljikavog štakora bila karakteristična samo za mužjake te vrste.