Manual di imigranti kabuverdianu la Purtugal
Na dia 14-08-2021 na Sentru Kultural di Kabu Verdi la Lisboa, fazedu lansamentu di es manual. Es manual pode konsultadu lisin https:// tinyurl.com/rv3zs2ce Pa ditalhis sobri es lansamentu, konfiri: https:// tinyurl.com/c23ctc5r
Es manual sta na nos lingua maternu (atraves di ses 2 varianti mas papiadu) i skrebedu ku alfabetu kabuverdianu ofisial. N ta louva prumutor di es inisiativa: funsionariu di Enbaixada di Kabu Verdi la Purtugal Carlos Vieira!
Pa kel ki N konsigi odja na facebook, maioria di Kabuverdianus fika kontenti ku es inisiativa. Mas, ten un minoria ki ka fika kontenti o pabia es ka kre pa Kabuverdianus uza ses lingua maternu pa kuzas seriu o pabia ses varianti ka kontenpladu o pabia ka uzadu alfabetu purtuges. Ridikulu e ki grandi parti di es diskontentis, sen familiariza ku ditalhis di es noba, ta kritika supostu auzensia di varianti di Sanvisenti, enbora es varianti kontenpladu.
Artigu 9º di Diklarason Universal di Direitus Umanu ta stabelese direitu di spreson atraves di kualker meiu di spreson (konfiri es Diklarason na lingua kabuverdianu skrebedu ku se alfabetu ofisial: https:// tinyurl.com/8dzm5zew).
Sigundu Konstituison (alinia i) di artigu 7º, Artigu 9º i alinia f) di nº 3 di artigu 79º), nos lingua maternu e lingua ofisial en konstruson. Es konstruson signifika esensialmenti kel ki konpatriota Carlos Vieira faze: uza lingua maternu kabuverdianu skrebedu ku se alfabetu ofisial na anbienti di ofisialidadi kada bes mas. Kenha ki kre provas ma nos lingua e lingua ofisial en konstruson, konfiri:
- si el sabe le, es ensaiu: https:// tinyurl.com/495tzk8w
- si el ka sabe le, es vidiu: https:// tinyurl.com/mxnrpabu
Sisti un vidiu di 2011 undi kenha ki lidera feitura di Artigu 9º di Konstituison, enton Prizidenti di MpD, Dr. Carlos Veiga, ta fla ma ninhun sidadon nasional ka pode inpididu uza lingua maternu kabuverdianu: https://tinyurl.com/aah88j9h
Ti ki un Kabuverdianu tenta inpidi sidadon Carlos Vieira di uza se varianti, es Kabuverdianu sa ta da tiru na pe: el sa ta tra se kabesa direitu di uza se varianti. Kenha ki, na nves di difende kel ki e disel fazendu, ta ataka kenha ki sa ta faze pa difende kel ki e disel, ta merese nos disprezu, pois es konportamentu so pode ser konsideradu kel di mai falsu frenti rei Salumon (1 Reis 3:16–28) o di un lakaiu di kolonialismu.
Nunka N odja un Kabuverdianu di Santiagu ta ataka Kabuverdianus di otus ilha pabia es uza rispetivus varianti di lingua kabuverdianu; kuza ki N ten stadu ta odja, e alguns Kabuverdianu di otus ilha ta ataka Santiagensis pabia Santiagensis uza rispetivu varianti. Afinal, kenha ki kre inpo?!
Midjor manera di kudi kes ki kre inpidi-nu di uza nos propi lingua, e uza nos lingua kada bes mas na anbienti di ofisialidadi! Nu dexa-s uba ti es kansa, pois nu ka e ses skravu! Si algun servidor di Stadu uza puder ki Stadu da-l pa tenta inpidi-bu uza bu propi lingua, el ta viola bu direitu konsagradu na nº 3 di Artigu 9º di Konstituison, in fine. Nes kazu, kexa di el na Provedor di Justisa o na Tribunal Konstitusional!
Alguns di es diskontentis ataka es manual pabia el sta skrebedu ku alfabetu kabuverdianu ofisial.
Nos alfabetu ka e diferenti di alfabetu purtuges trokadu kaprixu, mas sin, pa liberta futurus kriansa di sofrimentu di dikora ortografia.
Ora, un kriston ka debe ser kontra es objetivu. Alias, tudu alfabetu ki kriadu dipos di adoson di alfabetu fonetiku internasional (1926), ta sigi es objetivu umanu (konfiri: pajina 135 di livru “Proposta de Bases do Alfabeto Unificado para a Escrita do Cabo-Verdiano”, IIPC, 2006).
Desdi 1979 kuandu adotadu la Mindelu ma nos alfabetu ta sigi objetivu di liberta nos disendentis di sofrimentu di dikora ortografia, nos alfabetu sa ta ganha kada dia mas utentis, non obstanti atakis di ses ditrator i di algun pasividadi di susesivus Guvernu duranti es 32 anu!