Prvi iranski vampirski vestern

Iransko-američka scenaristica i redateljica Ana Lily Amirpour opisuje svoj neobično uzbudljiv dugometražni prvijenac A Girl Walks Home Alone at Night, premijerno prikazan na Sundanceu, kao iransko ljubavno dijete Sergia Leonea i Davida Lyncha, s Nosferatuom kao dadiljom. Radnja je smještena u izmišljeni iranski grad duhova Bad City (ime nas usmjerava na Sin City Franka Millera) i igra se kao karika koja nedostaje između prva dva filma Kathryn Bigelow; ultra-cool bajkerski pastiš The Loveless i film o kasnijim vampirima Near Dark. Prožet je pop-ikonografijom prošlosti, ali njegova kristalno anamorfna crno-bijela fotografija ima nepogrešivu suvremenu oštrinu. Kinematografski, postoji u zoni sumraka između nacija (američke lokacije, iranska kultura), između stoljeća (kasno 19. i početak 21.), između jezika (perzijski dijalozi, nijeme kinematografske geste) i, što je najvažnije, između žanrova. (...)

Kroz cijeli film glumica i umjetnica performansa Sheila Vand (koja je imala sporednu ulogu u dobitniku nagrade za najbolji film Argo) talismanska je prisutnost koja mijenja oblik. U jednoj sceni ona je otuđena mladost, kod kuće sa svojim vinilnim pločama, izmijenjenim slikama pop-ikona iz 80ih nalijepljenim na zidove; u drugoj ona je jeziva rođakinja Persepolisove heroine “Punk Is Not Ded”, reže otkos u čadoru na skateboardu; drugdje, ona je bezvremenski duh, grobno stvorenje koje vreba u sjeni. (...)

Nije iznenađenje doznati da je Amirpour u stilu Patti Smith nekoć radila kao pjevačica i basistica u rock-bendu. Njezin soundtrack miješa špageti-zvuk Federalea s istočnjačkim grooveom Bei Rua i indie melodijama Radija Teheran, dok ječavi vjetar raznosi duh dizajnera zvuka Alana Spleta po ekranu poput nekog slušnog prevrtača.

U jednoj izvrsnoj sekvenci ljubavnici se grle prvi put uz zvukove ironičnog naziva “Death” grupe White Lies, pjesme koja ostaje dugo svirati dok se naši antijunaci okreću jedan prema drugom u najsporijem pokretu; pogledi koji se susreću, vratovi mame, srca lupaju, usne se ne dodiruju - simfonija ekspozicije u pokretu i glazbi.

U ovoj raspršenoj kulturnoj pismenosti na djelu je subverzivna inteligencija (Amirpour je uz film razvila i grafički roman), spajajući oksimoronske elemente koji svjesno premošćuju jaz između istoka i zapada, drevnog i modernog. Baš kao što se Jennifer Kent osvrnula na zastajkivanje kadrova rane kinematografije za svoj vrhunski “rashladni” film The Babadook, tako Amirpour prilagođava svoje brzine okidanja kako bi unijela gotovo neprimjetnu jezovitost u Djevojčine ubojite pokrete, njezina krila poput šišmiševih lepršaju poput moljca koji pleše blizu svjetla starog filmskog projektora.

Sve to doprinosi delirično dezorijentirajućem iskustvu koje se može čitati ili kao politička prispodoba ili kao “kašasto kuhanje” - po mogućnosti oboje. Kao američki izdanak iranskog novog vala (ovo se pomalo bezobrazno naziva “prvi iranski vampirski vestern”), to je prkosna izjava o ženskoj moći, moderni obrat borbenih poklika Reclaim the Night međunarodnog feminizma usmjerenog protiv pozadina opresivno disfunkcionalnog patrijarhata. Ipak, Amirpour nikada ne dopušta poruci da stane na put dobroj melodiji, s opipljivim užitkom okrećući kolute poput kinematografskog DJ-A, držeći publiku na nogama, krivo prateći njihove plesne pokrete. Njezin sljedeći dugometražni film bio je The Bad Batch, distopijska je priča o ljubavi i kanibalizmu sa zvjezdanom glumačkom postavom uključujući Keanua Reevesa, Jima Carreyja i Diega Lunu. Očito su u SAD-U bili opčinjeni Amirpourinim uzbudljivim debijem i od nje očekuju velike stvari. Pogledajte A Girl Walks Home Alone at Night i shvatit ćete zašto.

■