«∫ÔÎÙ¤ÈÏ ÙÚfiÌÔ˘» ÚÔηÏ› ·ÁÎfiÛÌÈÔ ·ÓÈÎfi ÛÙÔ˘˜ ÂÂÓ‰˘Ù¤˜
Ημέρες 2008 ήρθαν στ μυαλ π λλών στην αγ ρά την περασμένη ε δ μάδα. Συγκεκριμένα την Τετάρτη μ λις εί(ε εκινήσει η συνεδρίαση στη Wall Street και ι δείκτες υθί+ - νταν δί(ως « ρένα», σημειώνει σε άρθρ τ υ %άρης Σα ίδης π υ δημ σίευσε η Ημερισία.
3 S&P-500 υπ (ωρ ύσε πάνω απ 2%, παρασύρ ντας ακ μα (αμηλ τερα τ υς δείκτες και στα ευρωπαϊκά (ρηματιστήρια. Στην αγ ρά μ λ γων υπήρ(ε ρενίτιδα αγ ρών αμερικανικών Treasuries, δηγώντας σε λίγα λεπτά τ κ στ ς δεκαετ ύς δανεισμ ύ απ τ 2,2% στ 1,935%. Ήταν η πρώτη ρά π υ επέστρε ε κάτω απ τ 2% απ την άν ι η τ υ 2013, ταν εκίνησε η συ+ήτηση περί σταδιακής διακ πής της εκτύπωσης δ λαρίων απ τη Fed. 3 δείκτης μετα λητ τητας των τιμών VIX, τ αρ μετρ τ υ υ της Wall Street, ενισ(υ ταν στα υψηλ τερα επίπεδα της τελευταίας τριετίας. Τ υς επενδυτές επηρεά+ει ένα... «κ κτέιλ» ων, π υ α - ρ ύν γεωπ λιτικ ύς, μακρ ικ ν μικ ύς, π λιτικ ύς αλλά και καθαρά τε(νικ ύς παράγ ντες στην π ρεία των αγ ρών.
Η Δευτέρα ήταν σαν ημιαργία στη Wall Street, καθώς ε ρτα+ ταν η Ημέρα τ υ Κ λ μ υ και η αγ ρά μ λ γων ήταν κλειστή. Κατά τις πρώτες ώρες ι (ρηματιστηριακ ί δείκτες υπ (ωρ ύσαν ελα ρά, αλλά μετά τ κλείσιμ των ευρωπαϊκών αγ ρών ι απώλειες διευρύνθηκαν, δηγώντας τ ν S&P500 κάτω απ τ ν κινητ μέσ ρ 200 συνεδριάσεων. Πρ κειται για «πυ ίδα» της μακρ πρ θεσμης τάσης της αγ - ράς και ταν δείκτης υπ (ωρεί κάτω απ αυτ θεωρείται ένδει η ε δ υ. Εί(ε να συμ εί σ(εδ ν δύ (ρ νια και αρκετ ί έσπευσαν να απ δώσ υν την ε έλι η στ ν (αμηλ γκ συναλλαγών. 1ταν δείκτης απέτυ(ε να ανακάμψει την επ - μενη ημέρα, αρκετ ί άρ(ισαν να ύνται τ ... σημάδι.
Η τε(νική ανάλυση είναι περισσ τερ σημαντική απ π τέ για την π ρεία της αγ ράς, καθώς πρωτ ανής γκ ς συναλλαγών διεκπεραιώνεται απ υπ λ γιστές, π υ λειτ υργ ύν άσει πρ καθ ρισμένων στρατηγικών τε(νικής ανάλυσης. Η διάσπαση κάπ ι υ κρίσιμ υ επιπέδ υ μπ ρεί να πυρ δ τήσει κύμα πωλήσεων, πως συνέ η την άν ι η τ υ 2010, ταν Dow Jones υθίστηκε στ -9% (ωρίς πρ ανή λ γ , για να ανακτήσει τ μεγαλύτερ μέρ ς των απωλειών μέσα σε λίγα λεπτά. 3 κίνδυν ς είναι τι μια τέτ ια υπ (ώρηση θα μπ ρ ύσε να διασπάσει ακ μα πι σημαντικά επίπεδα τιμών (σύμ ωνα πάντα με την τε(νική ανάλυση), πυρ δ τώντας ακ μα μεγαλύτερ κύμα πωλήσεων.
3 κίνδυν ς μιας δι ρθωσης στην αγ ρά (υπ (ώρηση πάνω απ 10%), της πρώτης μετά απ 38 μήνες, ενισ(ύεται απ την επικείμενη διακ πή της εκτύπωσης δ λαρίων απ τη Fed, στα τέλη τ υ μήνα. Απ την άν ι η τ υ 2009, ταν εκίνησε τ ράλι στις αγ ρές, S&P-500 έ(ει υπ (ωρήσει για σημαντικ διάστημα κάτω απ τ ν κινητ μέσ ρ 200 συνεδριάσεων και έ(ει καταγράψει απώλειες άνω τ υ 10%, μ ν στις περι δ υς π υ η Fed εί(ε διακ ψει την εκτύπωση (ρήματ ς -στα μέσα τ υ 2010 και τ υ 2011.
Σημαντικ μέρ ς τ υ (ρήματ ς π υ τυπώνει η Fed είναι τ καύσιμ π υ δηγεί τ ράλι στα (ρηματιστήρια. Ένα άλλ μέρ ς καταλήγει στην πραγματική ικ ν μία, υπ στηρί+ ντας την ανάκαμψη, η π ία μως απ δεικνύεται ρα(ύ ια μ λις η εκτύπωση (ρήματ ς διακ πτεται. Τ ίδι κινδυνεύει να συμ εί και σήμερα, παρά την υπ (ώρηση τ υ π σ στ ύ ανεργίας στ 6%.
Τ (ειρ τερ είναι τι σε άση ε ασθένησης της ανάκαμψης ρίσκ νται ι αναπτυγμένες ασιατικές και η ευρωπαϊκή ικ ν μία, καθώς και ι αναδυ μενες. Στην Ιαπωνία η εκτύπωση πρωτ αν ύς π σ τητας (ρήματ ς κατά ερε να απ δυναμώσει τ γεν αλλά η ώθηση στην ικ ν μία πλέ ν σ ήνει, υπ τ άρ ς και της αύ ησης τ υ ρ υ κατανάλωσης. Στην αγ ρά αρκετ ί ελπί+ υν σε νέ γύρ εκτύπωσης γεν αλλά στ Τ κι ακ ύγ νται λ και περισσ τερες αντίθετες ωνές.
3ι ελπίδες για τη συνέ(ιση της εκτύπωσης (ρήματ ς στρέ νται έτσι στην Ευρω+ώνη. Ήδη η ΕΚΤ ανακ ίνωσε πρ - γραμμα αγ ράς τίτλων απ τ ν ιδιωτικ τ μέα και π λλ ί θεωρ ύν έ αιη τη διεύρυνση τ υ πρ γράμματ ς, ώστε να περιλά ει και τίτλ υς τ υ Δημ σί υ, δηλαδή εκτύπωση (ρήματ ς. Λ γ ς για να συμ εί κάτι τέτ ι υπάρ(ει και είναι σημαντικ ς: ι ικ ν μίες της Ευρω+ώνης δι λισθαίν υν η μία μετά την άλλη στην παγίδα τ υ απ - πληθωρισμ ύ. Ήδη ι τιμές έ( υν σταματήσει να αυ άν νται τ τελευταί διάστημα σε 9 απ τις 18 ικ ν μίες της Ευρω+ώνης και στις περισσ τερες μειών - νται.
«Πρωταθλήτρια» είναι η Β υλγαρία, π υ ι τιμές μειώθηκαν 1,4% τ τελευταί 12μην . Διευρύνθηκε, έτσι, τ σ(ετικ ανταγωνιστικ μει νέκτημα της Ελλάδας, π υ ι τιμές μειώθηκαν «μ ν » 1,1%. Πρ κειται για (αρακτηριστικ παράδειγμα τ υ-σισύ ει υ (αρακτήρα της λης πρ - σπάθειας, π ί ς υπάρ(ει και σε μεγαλύτερη κλίμακα: 3ι τιμές στην Ευρω+ώνη μειών νται με στ ( τα πρ ϊ ντα να γίν υν θην τερα, αλλά την ίδια στιγμή πληθωρισμ ς υπ (ωρεί λ και (αμηλ τερα και στις ασιατικές ικ ν μίες. Στη Ν. Κ ρέα η κεντρική τράπε+α αναγκάστηκε αυτή την ε δ μάδα να μειώσει τα επιτ κια στ 2%, καθώς για έτ ς πρ λέπει πληθωρισμ μ λις 1,4%. Στην Κίνα πληθωρισμ ς υπ (ώρησε τ ν Σεπτέμ ρι στ 1,6%, για πρώτη ρά απ τ ν Ιαν υάρι τ υ 2010.
Η πτώση των τιμών δεν πρ σ έρει, συνεπώς, σημαντικ πλε νέκτημα στην Ευρω+ώνη αλλά απειλεί να δηγήσει στην παγίδα, π υ έμεινε η ιαπωνική ικ ν μία για σ(εδ ν δύ δεκαετίες. Η πιστωτική επέκταση είναι ε αιρετικά (αμηλή (μ λις 2% ταν την πρ ηγ ύμενη δεκαετία ήταν 5% και στην Ιαπωνία περί τ υ 4%), η ικ ν μία αδυνατεί να ανακάμψει σταθερά, ι πρ σδ κίες για την π ρεία τ υ πληθωρισμ ύ υπ - (ωρ ύν και πληθυσμ ς γερνά λ και περισσ τερ . 3 κίνδυν ς είναι τι καθώς ι τιμές θα υπ (ωρ ύν, ι καταναλωτές θα ανα άλ υν τις αγ ρές αγαθών, ι εταιρείες τις επενδύσεις και τις πρ σλήψεις και άρα η +ήτηση σταθερά θα μειώνεται, δηγώντας τις τιμές (αμηλ τερα, την ικ ν μία στην ύ εση και σε αύλ κύκλ .
Τ (ειρ τερ για την Ευρω+ώνη είναι τι παράλληλα ι κυ ερνήσεις επι(ειρ ύν τη μείωση των δημ σι ν μικών ελλειμμάτων με π λιτικές λιτ τητας και πρ ωθ ύν νε ιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, π υ πλήττ υν τ εισ δημα των εργα+ μένων και άρα την αγ ραστική δύναμη των καταναλωτών. Τ μείγμα είναι εκρηκτικ και ήδη ι σ(έσεις της Γερμανίας με τ ιταλ -γαλλικ στρατ πεδ περν ύν κρίση.
Παρίσι και Ρώμη κατέθεσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτρ πή πρ ϋπ λ γισμ ύς για τ 2015 π υ δεν τηρ ύν τις δεσμεύσεις τ υς περί δημ σι ν μικής πρ σαρμ γής. Υπ στηρί+ υν τι ι Βρυ έλλες δεν έ( υν την ε υσία να τ υς αλλά υν τ υς πρ ϋπ λ γισμ ύς, αλλά η καγκελάρι ς Μέρκελ υπ γράμμισε την Πέμπτη τι « λ ι, και τ νί+ω λ ι, θα πρέπει να σέ νται πλήρως τ υς ενισ(υμέν υς καν νες τ υ Συμ ών υ Σταθερ τητας και Ανάπτυ ης». Την ε εύρεση λύσης θα μπ - ρ ύσε να διευκ λύνει η ΕΚΤ, (ρηματ δ τώντας δημ σια επενδυτικά πρ γράμματα με ρεσκ τυπωμέν (ρήμα. Δεν είναι μως καθ λ υ έ αι τι η Γερμανία θα τ απ δε(θεί τελικά αυτ , γεγ ν ς π υ απ τελεί έναν ακ μα παράγ ντα ανησυ(ίας για την αγ ρά.
Σε λ υς αυτ ύς τ υς υς π υ γεννά η ικ ν μική πραγματικ τητα (διακ πή εκτύπωσης (ρήματ ς, ε ασθένιση ανάπτυ ης διεθνώς, απειλή απ πληθωρισμ ύ, δημ σι ν μικά πρ λήματα στην Ευρω+ώνη) έρ( νται να πρ στεθ ύν μια σειρά ε ωγενών παραγ ντων, πως η υνση των γεωπ λιτικών εντάσεων ή η ε άπλωση τ υ ι ύ Έμπ λα, π υ ήδη έ(ει πλή ει αισθητά τις τιμές των μετ (ών αερ π ρικών εταιρειών. 3ι ανησυ(ίες αντά+ υν σημαντικ τερες απ π τέ για την π ρεία τ υ ράλι στην αγ ρά, π υ πάντως έ(ει απ δει(θεί ε αιρετικά ανθεκτικ την τελευταία 5ετία, με τις κεντρικές τράπε+ες να « ά+ υν τ (έρι τ υς», π τε αιν ταν τι τα καύσιμα τελειών υν. Θα γίνει και τώρα τ ίδι ;
Να σημειωθεί τι απ την άν ι η τ υ 2009, ταν εκίνησε τ ράλι στις αγ ρές, S&P-500 έ(ει καταγράψει απώλειες άνω τ υ 10%, μ ν στις περι δ υς π υ η Fed εί(ε διακ ψει την εκτύπωση (ρήματ ς -στα μέσα τ υ 2010 και τ υ 2011
Τέλ ς στ υς υς π υ γεννά η ικ ν μική πραγματικ - τητα (διακ πή εκτύπωσης (ρήματ ς, ε ασθένηση ανάπτυ ης διεθνώς, απειλή απ πληθωρισμ ύ, δημ σι ν μικά πρ λήματα στην Ευρω+ώνη) πρ στίθενται μια σειρά ε ωγενών παραγ ντων, πως η υνση των γεωπ λιτικών εντάσεων ή η ε άπλωση τ υ ι ύ Έμπ λα.