Tolu tale na veiqaravi era vakaitavi kina na marama

Esa tekivutaka na Siga Vou na nodra veiqaravi na marama. Sa vakamacalataka oti na qalowaqa, tabisa, cere, na takitaki kei na tevutevu. Edaidai ni na wilika tale e tolu – na roqoroqo, na tikotiko kei na veilumu – me vaka e vakarautaka o Naomi Koroisamanunu mai na Tabana ni Vosa kei na itovo VakaViti.

Ni wiliwili sara yani.

Na Roqoroqo

Na roqoroqo e imatai ni gauna mera lai roqota, lai reguca kina na gone sucu vou o ira na marama era sema vakadra vua.

Era na kau tabua, ibe, isulu ni gone kei na iyaya tale eso me lai vakayagataka na gone. Era na rawa ni lako vakaitokatoka, vakamataqali se vakayavusa na marama mera lai roqoroqo. Nira sa roqota, ra reguca na gonevou, era na cavuta tiko eso na vosa n veivakasasameni se kaciva tiko na gone ena yacana ni veimasuti, me vakaoqo, “Tubuna, sabu! Na serau ni yaloka ni mata qo” se “Tubu cake, Tubuna, sa na waraki iko ga o ........... (cavuti na luvena sara) Ala se Salote, me qai nomu.” Eso era dau cavuta eso na vosa ni vakanuinui vinaka ni na gone rawa ka se yalomatua maimuri na gonevou qo “tubu cake mo qai dau tea na kedaru uvi, Tamana” se “Tubu totolo mo dau tali Nada.”

Era na roqota, ra reguca na gonevou o ira kece sara na yaco tiko yani ena roqoroqo. Ke ra lewe levu na marama, era na dui roqota vakalekaleka ga na gone ra solia tale yani vua e dua me roqo. Kevaka sa tukuni vei rau na itubutubu ni gonevou se rau sa rogoca ga na inakinaki ni roqoroqo sa kilai na gauna niroqoroqo,sa na raw a me rau vakarautaka tiko e dua na yaqona me qai cabori vei ira na lai roqoro qom ev aka vina vin a kat a ki kina na nodra doka se kauwaitaka na no dr aug onevou.E na son ag au na ecak ana mag i time ivakavinavinaka. Oya san av aka tau sara ga ena nodrau rawa ka na itubutubu. Era na sega ni rairai kina vale ni gonevou o ira na wekana ke se bera tiko nira lai roqoroqo vua. Ena sega tale ga ni rawa me ra reguca na gonevou ke ra mai raica ni keveti yani ivalenilotu se ina duatani tale na vanua. Era na levea tiko na veisotari

kei na gonevou baleta ni se bera tiko nira lai roqoroqo. Baleta ni ka ga ni veiwekani voleka, e sega kina ni dau cabo na veika e kau vei rau na veitinani, e dau tarai ga. Na iloloma eda solia e vakaraitaka na lomada, na noda raica na bibi se na dredre ni isema ni noda veiwekani.

Qo e dua na noda ivakarau makawa na marama. E tiki ga ni noda bula ni veikauwaitaki vakaveiwekani.

Na Tikotiko

Kilai mai Tailevu me vabogi se kevekeve, mai Lau kei Naitasiri me bikabika, mai Kadavu me vabogi, mai Yasawa me roqoroqo se bogiva. Ni sucu na gone vou ulumatua ni dua na turaga, ena vica na buingone era na lai tikotiko ga ena vale ni gone, mera kevekeve tiko me bogi tini ka me kakua ni tau e ra.

Ena so na gauna, era na tikotiko na buinigone me yacova e bogiva na gone. Ena loma ni gauna qo, ena kau tiko yani vei ira na kedra tavako, voli vei ira na nodra isulu, vakarautaki tiko na kedra me yacova sara ni sa qai caka na vakasikasika ena iotioti ni nodra siga vata. Ena qai caka na kedra magiti mera sa qai veisukayaki.

Ena levu na vanua, era na tiko na buinigone, me bogiva. Era dau meke kina ni vakalasalasa o ira na buinigone era dau kevekeve tiko kei ira era dau lako yani ena dreke ba. E namaki vakalevu na gauna me sa lutu kina na vicovico ni gone. E sa dau ka ni lasa sara vei ira na mai kevekeve tiko ena vale ni gone sucu vou ke lutu na vicovico ni gone ena gauna e keveta tiko kin ae du avei ira, kan iokoyae lutudonuikoy ana vi co vico,s ana dau ore, sa kena ibalebale oya, me sa dau nona itavi na vakarautaka e dua na kedra magiti kei na yaqona. Na yaca ni magiti qo na Vakalutu ni Buto. E vakatabui me duatani tale e curuma yani na vale ni gone vou ena gauna era kevekeve tiko kina na buinigone. Kevaka e mani cu ruy a ni e du a tan itale,e san a vakaorei tale ga. E na ivola nei Solomone Bulicokocoko, “Na Salusalu,” e kay an ia ore oTubunig one bale ta ni curuma yani na vale ni se bera na vakabogiva, a lai nona ka ni ore mai na sakosako, ni kena liga. Kevaka e mai dua tale vei ira na marama e sega ni mai moce ena vale ni gone ena bogi, se lai nona i te itei,s el aivak amata ila la it aka na nona ibe ena gauna e dodonu me kevekeve tiko kina mai na vale ni gone ena loma ni bogiva, e dau ore tale ga. E dau ka tu ga ni ore na tavako, yaqona se magiti. Na tikotiko se kevekeve se vakabogi e dua na itavi bibi ni marama era lai qarava ena vale ni dua na gone sucu vou. E vakaraitaka na vakamenemenei ni gone se qai sucu.

Na Veilumu

Oqo na nona lai lumudarataki e dua na matanimeke mai vua e dua e sarava tiko na meke.

Ena so na gauna e dau lai sova taucoko e dua na tavaya waiwai vakasaluwakitaki vinakae bur adela nam ev aka vina vin a kata ki kina na nona matai na meke.

Ena gauna oqo sa ikuri tu ni noda iyau ni vakavinavinaka na veivakubuti ena ilavo, loli se drega; veivakataubeni ena isulu, salusalu, it aube;veivak ate kite kit a ki en a ilavo veva; na veiboro ena vouta kei na tibivuru, oya me waqa rawa na tavako ka lai vakani kina o koya em eke tiko.Edauc aka vakalevu na veilumu ena gauna ni marau ni siganisucu kei na vakatawase. E dau veivakauqeti vei ira na lewe ni meke na kena vakavinavinakataki tiko na meke ena gauna ka caka tiko ga kina na meke se na gauna sa lai ti niki na e du ana tikina, san a qai torocake tale na nona veimusuyaka na tolona ena meke. Ena so tale na gauna, sa dau kacivaki ga na vakavinavinaka me vaka: Vinaka, vinaka saka na meke!(v aka vin a vin a kat a kin a mata ni meke) se Vinaka na lali! se Mainoqun ala li!(v aka vin a vin a kat akiokoyaeqiril ali) se Mainoqu na laga! En av aka vin a vin a kat ak io koya e lagalaga tiko.

E dua na sala ni noda veivakacerecerei oya na noda meketi ira na vulagi. Sa sala talega ni noda veidolei, noda veisausaumitaka na veivakacerecerei e caka vei keda ena noda solia na noda iyau ni vakavinavinaka ena gauna ni meke.