Mo Ni Dina Kina Mataivalu: Naupoto
Era vakaraitaka na iLiuliu ni Mataivalu ni noda vanua o Rear Admiral Viliame Naupoto vei ira na sotia mera dina kina mataivalu.
E dua na iwase ni mataivalu era a voleni mai na keba ni mataivalu (Queen Elizabeth Barracks (QEB) ena dua na kaloko ena sigalevu ni Vakaraubuka nai ka rua (2) ni Noveba, mera vakananumi kina ko iratou na sotia yalodina eratou a mate ena tiko yavavala (mutiny) e a vakayacori ena yabaki 2000.
Na vuna e yaco kina na tiko yavavala era tukuna na iLiuliu ni Mataivalu, ni ra vakarorogo kivei ira eso era sega ni rokova ka dinata na nodra vosa ni yalayala kina nodra cakacaka vaka sotia.
Era vakaraitaka ni nodra sega ni rokova na nodra bubului era la’ki sikalutu kina, ka vakayacora kina na veivana ena loma ni keba ka mate sara kina e tolu na sotia yalodina o Private Temo Veilewai, Private Osea Rokosirinavosa and Private Simione Rawaileba.
Ni vo toka e tolu na vula me yaco kina na tiko yavavala, era a taura vakaukauwa na keba mai Labasa eso na itaukei ka ra wili talega kina eso na turaga ni vanua.
Na tiko yavavala ena keba e Suva e a liutaka o turaganivalu (Captain) Shane Stevens. E rauta e lewe 42 na sotia lewena na
Counter Revolutionary Warfare (CRW) Unit era a vakaitavi kara vesu talega ni oti na kena veilewai vakaivalu se Court Martial e Suva. E tukuna Rear Admiral Naupoto ni voleni era vakayacora, ena vakayacori ena veiyabaki e nai karua ni Noveba, me ratou nanumi kina na lewe tolu sotia yalodina eratou a mate ena nodratou saga me ratou taqomaka na Keba ni Mataivalu e Nabua.
Ko ira na veivana e kuria era sotia talega ia era sega ni dinata na nodra vosa ni bubului se yalayala kina mataivalu. E tukuna na iLiuliu ni Mataivalu ni tiko yayavala e yaco ya me na kua tale ni vakaruataki.
“E sa gadrevi ga kina veikemuni na sotia kei na turaganivalu mo ni dinata na nomuni vosa ni yalayala kei na bubului me kakua tale kina ni yaco na veika e yaco enai karua ni Noveba, 2000,” era tukuna.
Na voleni vakaivalu oqo e a tiko talega kina na iLiuliu Levu ni Ovisa ena noda vanua o Brigadier General Sitiveni Qiliho.
E dua talega na voleni ni vakananuni e a vakayacori mai Labasa, ka nodra vulagi dokai kina na Chief of Staff ni mataivalu o Brigadier-General Ratu Jone Kalouniwai.
Era tiko ena voleni oqo o ira na lewe ni Katolu ni Mataivalu (3rd Battalion of the Republic of Fiji Military Force – 3FIR) era a vuli valu tiko mai Macuata. Sa oti na nodra vuli ivalu ka ra sa lesu tale mai ki Suva.