Na Bibi ni Noda Kila ka Vosataka Vinaka na Vosa Veicurumaki
Na ivola oqo e kaya ko Bainivalu ni sega ni vakatabakidua ga vei ira na gonevuli, ia vei keda kece sara na iTaukei se kawa tamata cava ga e da bula vata meda wilika ka vulica.
OViti e kilai tani e vuravura ni matanitu vei curumaki. Esa vakayabaki na noda bula vata voli mai, ka dua ga na ka e dau vakatataotaka na noda veikilai vinaka se na bula ni veimaliwai ena veisiga sai koya na noda veikilai vosavosa.
Na gauna ga eda kila vinaka kina na nodra vosa na dui kawa tamata eso, ena rawa ni matata ka’da kila vinaka na nodra vakabauta, itovo kei na veika tale eso era kilai tani kina.
Ia, eda vakavinavinaka ni sa tiko e dua nai vola ka yacana tiko na ‘Triple Combination’ me vukei keda ena noda kila vinaka na veivosa eso ena noda vanua.
E tolu na vosa e tabaki tiko ena vola oqo wili kina na vosa vaka iTaukei, vaka Idia kei na vosa vakavalagi.
Na ivola oqo e vola ka tabaka e dua na noda daunivosa (linguist), ka gone iTaukei, ko Nemani Bainivalu.
E levu sara vei keda eda rawa ni kila vinaka na turaga oqo ni buta vinaka tu ena vosa vaka Idia.
Na nona mai vola nai vola oqo e sega ni ka ni vakacalaka baleta nia tubu mai Vadravadra, Ba, ka dau veimaliwai vakalevu kei ira na Idia ena gauna se lailai kina, ka curuma talega na kena koronivuli ka vulica mai kina na vosa vaka Idia.
A lai tomana nona vulica na vosa ena Univesiti ni Ceva ni Pasifika (USP), ka dua vei ira na gone iTaukei e vakaivola ena daunivosa (linguistic).
Ea qasenivuli tu ena dua na gauna, ka levu sara talega na vanua esa cakacaka oti mai kina ni se bera ni mai vakacegu ena cakacaka ni sa yabaki 55.
BALETA NA IVOLA NA TRIPLE COMBINATION
Na vosa vakaidia, vakaviti kei na vakavalagi e tabaki tiko e nai vola oqo.
Na kedra ibalebale kece na vosa era tuvaki vaka matau kei na kena itaba kei na kena vakamacala taucoko oya na vuna e vakatokai kina nai vola me ‘Triple Combination’.
Tukuna ko Bainivalu, ena gauna sa vakacegu kina mai na cakacaka, a nanuma me sa tekivu volavola, ka vakarautaka e dua na kena ilavelave me ratou raica rawa na Tabacakacaka ni Vuli, ka ra mani soli vakasama kina vua.
“Na vuni noqu tekivuna na vakasama qo baleta niu raica ni luluqa tiko na Tabacakacaka ni Vuli. Esa drau vacaca na yabaki ni noda tu vata tu mai kei ira so na dui kawa tamata, ka sa dodonu me matata vei keda na nodra vosa.”
Ia, me vaka ni tiko vua na taledi a mani kerea na nodratou veivakadonui ni Tabana ni Vuli me sa vola na ivola.
“Au mani vakaraitaka nai naki ni noqu cakava na ka oqo me baleti ira na noda kawa ena vei siga ni mataka.”
Tukuna ko Bainivalu ni dua esa kila vinaka na vosa ni dua na kawa tamata ona kila talega vakavinaka na nodra itovo kei na nodra lotu.
“Na veika iko qarava o na kila vinaka baleta nio kila na nodra vosa, vakabibi niu sa dau wilika na nodrai vola tabu. E kani marau vei au ni ka e sega ni tiko na noda i vola tabu e tiko ena nodra i vola tabu.
“Era kila na gone ni Idia na noda vosa, era na kila na gone ni Viti
nodra vosa na Idia. Ni’da vei kilai vosa e rawarawa na veitalanoa. Niu dau vosa vakavalagi vei ira na Idia, e sega soti sara nira ciqoma vaka e mamada tu ga, ia niu vosa yani vaka Idia, e dua tani sara na nodra vakasama. Oya na ka ena yaco ni’da na vei kilai vosa.”
Na ivola oqo e vakaraitaka o
Bainivalu ni ra sa volia tiko na veikoronivuli e Viti.
E levu sara era taleitaka na ivola oqo ni rawarawa nodra tuberi cake kina na gonevuli kei na qasenivuli.
Na ivola oqo e kaya ko Bainivalu ni sega ni vakatabakidua ga vei ira na gonevuli, ia vei keda kece sara na iTaukei se kawa tamata cava ga e da bula vata meda wilika ka vulica.”
Esa tiko tale ga na nona tuvatuva o Bainivalu me vola e vica tale nai lavevale ka na qai tabaki vakamalua yani.