Na Bula ni Tu Vakavanua e Yanuyanu, Lesu ki Vanua
Esega ni veivutunitaka ko Jokini Taoi na nona digidigi me lesu kina nona delaniyavu ka me laki tiko vata voli kei ira na wekana.
Ko Jokini e cavutu mai ena mataqali o Vunikoro ena koro ko Taira ena yanuyanu o Vanuavatu mai Lau.
Esa yabaki 67, e mataki Totoya, ka gonedau talega. E vakawati ena yavusa o Drekeivuci ena koro o Yadrana mai Lakeba, ka sa vakamakubuni.
Ea dau cakacaka voli ena wavu e Suva (Fiji Ports Corporation Limited) ena loma ni 40 na yabaki ni bera ni gole lesu ki nakoro.
E vakavotukana na nona sasaga ka cabeta eso nai tutu levu ena gauna ni nona cakacaka.
E sega ni vulagi ena nodratou bula ni vuvale na sasaga me vaka ni’ra wili ena vuvale va gonedauka’ra kila vinaka tu na kena itavi.
E dau nunuva na titobu ni takali me rawata na icoi ni kakana ena veisiga. E sega ni guce ena kena sasagataki na bula ni toso ena kena rawati vinaka na bula ena veisiga, vuli, vakaduri bisinisi, ka vaka kina na oga ni vanua kei na lotu.
Nai tutu vaka mataki Totoya e tutu bibi ka tiko vata na kena itavi ena kena sauvaki ka rokovi na itikotiko. Ena raica me vakasavui nai tukutuku ka cakacakataki.
CAKACAKA KEI NA NONA TUVATUVA
Se qai yabaki 18 o Jokini, sa biuvanua ena ilakolako ni sasagataki ni vuli, ra cakacaka vakaVuniwai na nodra itubutubu ka sega ni vakabekataki ni mai yacova o Jokini na buturara ni veiliutaki ena Ports se cakacaka ena wavu me vaka eda kila raraba.
Oqo na cakacaka ni 24 na aua dua na siga ena loma ni vitu na siga ni semata na nodra veitosoyaki na waqa, na tamata cakacaka, na wasawasa kei na kena draki vakabibi na nona vakasulumi koya o Jokini me kila na nodra bula na vakailesilesi.
Na kila ni draki duidui ena isema vagonedau ka semata vakavinaka okoya kei na cakacaka e qarava me kila na draki era curuma na nona vakailesilesi ni se bera ni tekivu tale e dua na siga vou.
E kunei votu na yaga ni nona cakacaka me yacova ni sa yabaki 55, ka tosoi tale nona cakacaka me lima na yabaki.
Ia ena loma ni 40 na yabaki ni nona cakacaka, esa tuvana lo tiko e lomana me dua na gauna me sana suka tale kina nona delaniyavu.
“O au meu sa lai toka mai vanua, me rawa ni yaga vei ira na wekaqu na veika au sa vulica ka kila.”
Sa cabe na 2020, sa mua ki nakoro na ilakolako kei na veika e gadrevi ena tu vakavanua.
A nona gagadre me lai marautaki e vanua na nona vakacegu mai ena cakacaka, mani yaco vaka kina.
A vakayacori e dua na kena lotu, ra veidovi ena dua na kakana vakarautaki, na lewenikoro e Taira.
Esa mai oti na yadra vakamataka ena cakacaka, sa oti na momosi ni yago e dau vakilai tu ni sa yavavala na yago ena teitei kei na qoli ka sotavi na draki ni bula dina vakavanua.
Sa matanataki ga na ivunau, sa teivaka na veimataqali kakana kece ena nona iteitei me veivauqeti vei ira na wekana.
Esa vakaitavitaki koya o Jokini ena cakacaka ni veivakasalataki, sa lai Tuirara tiko ni nodra valenilotu, ka liuliu tale ga ni Siga kei Vanuavatu ka qaravi mai vanua.
E talei na nona itukutuku ni kaya: “Niu tiko mai vanua ni cakacaka, e rawa niu vakayagataka e $300 kina $400 na isau ni kakana ena vei macawa, baleta ni vakatau ena kequ isau kei na ka au rawata. Na vakacegu e tu e nakoro. Au cavuta na kequ kakana, au siwa se qoli e matasawa, ka sega sara ga ni bau saumi vakalailai.”
Esa tiko e vanua na livaliva vure mai na kaukaua ni matanisiga [solar], na tani wai kei na talevoni, oqo na veika eda nanuma nira dau tuga ena noda veitaoni lelevu.
Na vakacegu ni bula kei na sautu e tu e nakoro, na cagi bulabula e ceguvi me ivakaukauwa ni toso, na veiwekani e tu kina, ia sa vo o keda na lewena kei na noda itavi me laveti kina na yavusa Nauluvatu vua na turaga Tui Vanua.
VUREVURE NI TUKUTUKU: TABANA NI VOSA KEI NA ITOVO VAKAVITI