Κύμα αύξησης των επιτοκίων απειλεί δανειολήπτες και οικονομία

Λόγω των συνεχιζόμενων αυξήσεων των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, έρχεται μεγάλη αύξηση των δόσεων στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο έως την προσεχή άνοιξη, ενώ άμεση ορατή συνέπεια είναι η εκτόξευση ήδη των επιτοκίων δανεισμού για την Ελλάδα

Μπορεί στη «βιτρίνα» των τραπεζών να εμφανίζονται θεαματικά νούμερα μείωσης των κόκκινων δανείων, όμως πίσω από τις «κουίντες» (δηλαδή τους λεγόμενους servicers όπου έχουν «παρκαριστεί» τα κόκκινα δάνεια), αναμένεται να εκτυλιχθεί ένα πραγματικό δράμα μέσα στους επόμενους τέσσερις με έξι μήνες. Η συντριπτική πλειονότητα των δανειοληπτών, και κυρίως όσοι έχουν κάνει ρυθμίσεις, θα βρεθούν πολύ γρήγορα στην ανάγκη να επαναδιαπραγματευθούν τους όρους αποπληρωμής των δανείων τους. Και πιθανότατα να βρεθούν στην πολύ δύσκολη θέση να μην μπορούν να ανταποκριθούν.

Αιτία; Οι συνεχιζόμενες αυξήσεις των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες για την αντιμετώπιση του διψήφιου πληθωρισμού. Η κλασική συνταγή αντιμετώπισης της πληθωριστικής υπερθέρμανσης της οικονομίας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και ήδη επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις. Η αύξηση από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) κατά 75 μονάδες βάσης (0,75 της ποσοστιαίας μονάδας ή 100 μονάδες βάσης=1%) των επιτοκίων στο 3,25% και η προοπτική να φτάσουν στο 4,4% έως το τέλος του χρόνου λειτουργεί σαν πυρηνική βόμβα και για την ευρωπαϊκή οικονομία, και μάλιστα για ένα από τα πιο αδύνατα κομμάτια της. την ελληνική.

Αλυσιδωτές αυξήσεις

Ηδη μια πρώτη βασική συνέπεια που επηρεάζει το σύνολο της Ευρωζώνης, άρα και την Ελλάδα, είναι το γεγονός της μεγάλης υποχώρησης του ευρώ έναντι του δολαρίου εξαιτίας του γεγονότος ότι τα επιτόκια του δολαρίου είναι πολύ μεγαλύτερα του ευρώ. Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ έχουν ήδη αυξήσει το επιτόκιο καταθέσεων σωρευτικά κατά 125 μονάδες βάσης από τον Ιούλιο. Αύξησαν το κόστος δανεισμού κατά τρία τέταρτα της μονάδας, στο 0,75%, νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Όμως ήδη το επιτόκιο του δολαρίου είναι υπερτριπλάσιο του αντίστοιχου του ευρώ. Η πρώτη πρακτική συνέπεια αυτής της εξέλιξης είναι ότι -επειδή οι διεθνείς συναλλαγές για πετρέλαιο, αέριο και ενεργειακά προϊόντα γίνονται σε δολάρια- η πτώση του ευρώ έναντι του δολαρίου κάνει την ενέργεια ακόμη ακριβότερη για τους Ευρωπαίους. Και άρα επιτείνει επιπλέον τον πληθωρισμό.

Το δυστύχημα είναι ότι η ΕΚΤ θα ακολουθήσει πολύ γρήγορα τη Fed (αλλά και τις Βρετανία, Ελβετία, Νορβηγία που προχώρησαν σε μεγάλες αυξήσεις και αυτές την εβδομάδα που πέρασε). Και μια αύξηση των επιτοκίων της, από το 0,75% που είναι σήμερα, στο 1,5% είναι πολύ πιθανή, ενώ όλοι οι μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι εκτιμούν πως μέχρι το τέλος του χειμώνα τα επιτόκιά της θα αυξηθούν στο επίπεδο του 3% plus. Ειδικότερα οι Γερμανοί «ιέρακες» της ΕΚΤ επιμένουν για γρήγορη άνοδο των επιτοκίων και στην Ευρώπη μια και ο πληθωρισμός επιμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Ολα αυτά γίνονται για να μειωθεί η προσφορά χρήματος, να αποθερμανθεί η οικονομία και να πέσει ο πληθωρισμός κοντά στο 2%. Το κατά πόσο αυτό είναι δυνατόν όταν ο πληθωρισμός είναι «κόστους» και όχι «ζήτησης» δεν είναι μόνο θεωρητικό ερώτημα. Πολύ δε περισσότερο όταν ο πληθωρισμός κόστους έχει ως βάση την εκτόξευση των τιμών λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων στο αέριο και το πετρέλαιο, αλλά και βασικά είδη διατροφής, γεγονός που διαχέει τις αυξήσεις των τιμών σε όλη την αλυσίδα καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών. Και μάλιστα σε χώρες όπως η Ελλάδα, με έντονα αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο.

Επιτόκια-δάνεια

Η άμεση ορατή συνέπεια των κινήσεων των κεντρικών τραπεζών είναι η εκτόξευση ήδη των επιτοκίων δανεισμού για την Ελλάδα από τις διεθνείς αγορές για δεκαετή δανεισμό στο 4,50% περίπου. Και αυτό τώρα που τα επιτόκια της ΕΚΤ είναι στο 0,75% και θα πάνε σύντομα στο 1,5%. Δηλαδή το κόστος χρήματος για το Ελληνικό Δημόσιο έχει πενταπλασιαστεί, καθώς πέρυσι η Ελλάδα δανειζόταν με 0,80%. Πράγμα που σημαίνει ότι για 100 εκατ. ευρώ δανείου πλήρωνε τόκους 800.000 ευρώ τον χρόνο, ενώ αν δανειστεί με 4,5%, θα πληρώνει 4,5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως!

Αν πάνε, όπως ήδη παραθέσαμε ότι εκτιμάται, στο 3% plus, τότε είναι ορατός ο κίνδυνος να βρεθούμε σε καθεστώς δανεισμού παρόμοιο με αυτό του 2010-2011. Με επιτόκια που θα φτάνουν το 6% (βεβαίως η ΕΚΤ έχει υποσχεθεί βοήθεια με χρήση ειδικού χρηματοδοτικού εργαλείου. Ίδωμεν…). Προς το παρόν η κυβέρνηση δεν δανείζεται.

Και δεν είναι καθόλου τυχαία η μη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τη Moody’s. Και όπως προκύπτει από τις ανακοινώσεις του Χρ. Σταϊκούρα από τα 10 δισ. μέτρων για την ενεργειακή κρίση που έχουν ληφθεί τo 2022, μόνον τα 3,5-4 δισ. είναι από τον προϋπολογισμό. Τα υπόλοιπα είναι από το ευρωπαϊκό αναπτυξιακό ταμείο.

Στεγαστικά

Εκεί όμως που η κατάσταση πολύ γρήγορά θα γίνει εκρηκτική είναι με τους εκατοντάδες χιλιάδες δανειολήπτες που έχουν συμφωνήσει σε ρυθμίσεις ως προς το ύψος των δόσεων αποπληρωμής των δανείων τους. Στη συντριπτική τους πλειονότητα τα δάνεια αυτά είναι ρυθμισμένα με βάση το επιτόκιο Euribor τριών μηνών (το μέσο διατραπεζικό επιτόκιο του ευρώ για διάστημα τριών μηνών στο Λονδίνο). Δηλαδή Euribor+1 ή 2 ή 3 μονάδες. Μέχρι πριν από λίγο το Euribor ήταν αρνητικό. Τώρα ήδη πέρασε σε θετικό έδαφος και οι εκτιμήσεις των ειδικών υποστηρίζουν πως σύντομα θα φτάσει στην περιοχή του 2,5% και πλέον. Έτσι, αν κάποιος πλήρωνε τόκους βάσει επιτοκίου Euribor συν 2%, μπορεί να φτάσει στο 4 με 4,5%. Με αρνητικό Euribor μέχρι πρότινος πλήρωνε για 100.000 ευρώ δανείου τόκους 2.000 ευρώ τον χρόνο (167 ευρώ τον μήνα), ενώ θα πληρώνει 4.000-4.500 ευρώ τόκους τον χρόνο (375 τον μήνα). Δηλαδή μία δόση 650 ευρώ που περιλαμβάνει κεφάλαιο συν τόκους για δάνειο 100.000 ευρώ εξοφλητέο σε 15 χρόνια θα ανεβεί στα 850 ευρώ μηνιαίως.