Romeo Castellucci: Το σώμα ως διαρκής διερώτηση

ΟRomeo Castellucci δεν είναι άγνωστος στο ελληνικό κοινό. Ο ρέκτης δημιουργός του θεάτρου και ειδικότερα του μεταδραματικού, παραστασιακού ιδιώματος έχει επισκεφθεί τη χώρα μας αρκετές φορές στο παρελθόν, δίνοντας κάθε φορά ισχυρό και μοναδικό σκηνικό στίγμα. Εξάλλου εδώ και σαράντα χρόνια ο ριζοσπάστης δημιουργός συνεχίζει άοκνα να κινητοποιεί το κοινό και να θέτει καίρια ερωτήματα. Ερωτήματα «ανοιχτά», ρηξικέλευθα, καλλιτεχνικά, υπαρκτικά. Ερωτήματα που σχηματοποιούνται εντυπωσιακά στη σκηνή και απηχούν τόσο τα παραστασιακά όρια όσο και την οντολογική υπόσταση εντός του θεατρικού γίγνεσθαι. Από την εποχή του «Cenno» (1980-1981), της παράστασης που δόθηκε σε ένα διαμέρισμα της Ρώμης, θέτοντας παράλληλα τον άξονα της προσωπικής, παραστασιακής «ιδεολογίας», μέχρι και στο πιο πρόσφατο δημιούργημα με τον τίτλο «Bros», που πρόκειται να

ανέβει στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (29 Σεπτεμβρίου-2 Οκτωβρίου), η θεατρική ομάδα Soc etas Raffaello Sanzio, με βασικούς συντελεστές τους Romeo και Claudia Castellucci και Chiara Guidi, αλλά και φυσικά περισσότερο αυτόνομα ο ίδιος ο Castellucci, δημιουργεί ένα εικονοκλαστικό-εικονοπλαστικό σύμπαν, όπου ο άνθρωπος και η σωματικότητα βρίσκονται ποικιλοτρόπως στο προσκήνιο.

Το θέατρο του Romeo Castellucci είναι το «θέατρο της παραβολής», ενεργοποιεί το βλέμμα, είναι διακειμενικό και εξόχως εικονοποιητικό. Μεταμοντέρνο και αναγεννησιακό. Ο Castellucci είναι αιρετικός και συνάμα πιστός στο θεατρικό, αποδομεί το θεατρικά προφανές για να το μεταδομήσει στη συνέχεια σε οντολογική διερώτηση, σε δοκιμασία του βλέμματος και του νου. Στο θέατρό του το βλέμμα είναι το ηγεμονεύον εργαλείο αποκωδικοποίησης των ετερόκλητων και συνωθούμενων εικόνων και νοημάτων, ενώ ο χώρος, το σώμα, η μορφή, το περιεχόμενο, το ένδυμα, το φως υφίστανται συνεχείς μεταλλαγές και σημασιοδοτήσεις.

Το ανθρώπινο σώμα αποτελεί το κατεξοχήν πεδίο δοκιμής, είναι ο μοναδικός τόπος όπου πλήθος ετερόδοξων δυνάμεων και ιδεολογιών δοκιμάζεται. Το σώμα στο θέατρο του Castellucci αποτελεί χωρική πύκνωση και συνάμα βασική συντεταγμένη για τη σχεδίαση του παραστασιακού χώρου. Με έντονη εικαστική σκοπιά, ο δημιουργός κατασκευάζει σύμπαντα δοκιμασίας, έργα υπό συνεχή διαδικασία, όπου ο θεατής δεν είναι αμέριμνος. Αντιθέτως, ο θεατής είναι συμμέτοχος και «συνεργός» στην ερμηνεία και στην επανεγγραφή των φαινομένων.

Τώρα, η παράσταση «Bros» πηγαίνει τη δοκιμασία του σώματος και του νοήματος ένα βήμα πιο πέρα. Η βιοπολιτική δοκιμάζεται σκηνικά από τον Castellucci. Είναι η έννοια της βίας, του κράτους, των μηχανισμών εξουσίας ή της απόλυτης αυθαιρεσίας που εξεικονίζονται στη νέα παράσταση. Με το στοιχείο της χωροχρονικής αοριστίας να πλανάται, το σώμα -ατομικό ή συλλογικόδοκιμάζεται. Με τη μακρινή ηχώ της «Σωφρονιστικής αποικίας» του

Κάφκα, ο Castellucci αναδεικνύει σκηνικά τη νομή και την κατοχή του σώματος ως πολιτική και χωρική πράξη. Το ανθρώπινο σώμα παρουσιάζεται ως ακατανόητη και αφόρητη πραγματικότητα, αναγκαία για το σύστημα αλλά και αναλώσιμη συγχρόνως. Ο άνθρωπος καθίσταται πεδίο δοκιμών. Οι επιτελεστές, φορώντας ενδύματα-«δέρματα» που φέρουν τα σημεία της εξουσίας (εν προκειμένω στολές αστυνομικών, ώστε σημασιολογικά να είναι πιο εύληπτο για το κοινό) υποβάλλουν σε δοκιμασίες το υποκείμενο-σώμα. Ανατέμνουν μεταφορικά-«κυριολεκτικά» το σώμα, όπως εικονογραφεί ο δημιουργός, απηχώντας διακειμενικά το «Μάθημα ανατομίας» του Ρέμπραντ ή ακόμα και σκηνές από ταινίες του Παζολίνι.

Στο «Bros» o Castellucci πειραματίζεται με τα όρια της σύγχρονης βιοπολιτικής, με το σώμα για ακόμη μια φορά να βρίσκεται στο προσκήνιο, με το σώμα να καθίσταται ο χώρος εγγραφής των νόμων, της ηδονής και της οδύνης στις διαχρονικές κοινωνίες του σωφρονισμού.

Εκείνοι που προχωρούν πέρα από την επιφάνεια το κάνουν με δικό τους κίνδυνο. Εκείνοι που διαβάζουν το σύμβολο το κάνουν με δικό τους κίνδυνο